چکیده:
در سخنان و سیره امام رضا(ع) از رزق حلال و عناوین مرتبط با آن سـخن بـه میان آمده و مفهوم رزق حلال ترسیم شده اسـت . از سـویی خـانواده بـا عنـاوین چندی مورد اشاره قرار گرفته و از استحکام آن سخن به میان آمده و به توسـعه و رفاه آن تشویق شده است . در مقالة حاضر ضمن بیان مواردی کـه بـه رزق حـلال اشاره دارند رابطة رزق حلال و استحکام بنیان خانواده تبیین شده است ، زیرا نظر به اهمیت خانواده، اسلام راهکارهای زیادی برای استحکام آن بیان داشته همچنین از عوامل سست کنندة آن نهی نموده است ، لذا متونی که به استحکام نهاد خـانواده تشویق می کنند، به مراتب بیشتر از متون، مشوق تشکیل خانواده هستند. در سخنان و سیرة امام رضا(ع) برای استحکام بنیان خانواده، بر روزی حلال تاکید شده که از طرق عناوینی ، همچون صلة رحم ، رعایت حقـوق متقابـل ، محبـت بـه دیگـران و خوشحال نمودن ایشان، پرهیـز از حسـد، رضـایتمندی، قناعـت ، سـاده زیسـتی و پرهیز از تکلف و..در استحکام بنیان خانواده نقش بسزایی دارد.
خلاصه ماشینی:
در تأیید تفاوت رزق و دارایی ، رسول خدا(ص ) خوردن مال حرام را پـس از روشـن شدن حرام بودنش از گناهان کبیره دانسته (ابن شعبه حرانی ، ١٤٠٤: ٤٢٢) و معصومان از جمله امام رضا(ع ) مال حلال را توصیه کرده و فرموده اند: «أفضل المـال مـا وقـی بـه العـرض ؛ بهترین مال آن است که به وسیلة آن حفظ آبرو شود» (عطاردی ، ١٤٠٦، ج١: ٣٠٤).
به عبارت دیگـر، رعایـت اصل حیاتی نظم و انضباط اقتصادی نیز با مسئلة درآمد و رزق رابطـة نزدیکـی دارد که امام رضا(ع ) به رعایت آن توصیه نموده و فرموده اند: لایستکمل عبد حقیقۀ الإیمان حتی یکون فیه خصال ثلاث التفقه فی الدین و حسن التقـدیر فی المعیشۀ و الصبر علی الرزایا؛ هیچ بندهای در ایمان به کمال نمی رسد، مگر اینکـه در او سه خصلت باشد: فهمیدن و درک کردن مسائل شرعی، تنظیم برنامه های زندگی با بهترین روش و شکیبایی در گرفتاریها (مجلسی ، ١٤٠٣، ج١: ٢١٣).
از دیگر نکته های سخنان امام رضا(ع ) این است که با وجود نکوهش فقر و تنگدستی از دیدگاه آن حضرت و تشویق ایشان به توسعة رفاه خانواده ، در ایـن بـاره بـر اعتـدال ، میانه روی ، پرهیز از اسراف (افراط ) و نیز تفریط (خودداری از انفاق ) تأکید کرده اند، زیرا با استناد به آیة ٦٧ سورة فرقان از افراط و تفریط با نام «مکروه » تعبیر فرموده اند.