چکیده:
در این مقاله سعی شده است که با استفاده از نظریه پیوستگی جیمز روزنا به تحلیل جهتگیری فدراسیون روسیه در قبال دریای خزر پرداخته شود. سوال اصلی این مقاله این است که در میان عوامل تاثیر گذار بر سیاست خارجی روسیه کدام متغیر بیشترین تاثیر را بر شکلدهی به رفتار سیاست خارجی روسیه داشته است؟ مفروض این مقاله آن است که رویکرد روسیه به حوزه دریای خزر و مسائل آن رویکردی استراتژیک است به گونهای که روسیه در تلاش است که از اهرم دریای خزر به منظور تحقق اهداف کلان منطقهای و بین المللی خویش بهره جوید. فرضیه اصلی این مقاله آن است عامل نظام بین الملل بیشترین تاثیر را در سیاست منطقهای روسیه در قبال دریای خزر داشته است به گونهای که تحت تاثیر این عامل سیاست خارجی روسیه با گذار استراتژیک رو به رو بوده است. اولین گذار از سیاست منفعلانه به سیاست فعال اقتصادی و دومین گذار از سیاست فعال اقتصادی به کنشگری فعالانه نظامی و امنیتی بوده است.
خلاصه ماشینی:
"با این حال اگرچه رویکرد یلتسین به دریای خزر منفعلانه ارزیابی شده است،اما با روی کار آمدن پوتین سیاست خارجی روسیه در قبال خزر وارد عرصه نوینی از ثبات همراه با اقتدار در تامین منافع ملی و برخورد با رقبای خود شد(وحیدی،1381:39).
در این میان باید اذعان نمود که با فروپاشی نظام دوقطبی و اتحاد جماهیر شوروی، روسیه توان و اثرگذای سالهای شوروی را ندارد اما با توجه به عضویت آن در شورای امنیت ژاپن،چین،آسیای مرکزی،دریای خزر،قفقاز،دریای سیاه،شرق اروپا،تا حوزه بالتیک)و نیز امکان حمایت و تقویت نظامی دولتهای مخالف آمریکا،هنوز هم تاثیرگذاری دوری و نزدیکی آن به آمریکا برای آمریکا،غرب و سایر بازیگران سیاست بینالملل انکارناشدنی است(کرمی،1390:73).
شکست رویکرد نگاه به غرب سبب شد که روسیه در سیاست خارجی خود به حوزه دریای خزر تجدید نظر کند و کشف منابع جدید انرژی در این منطقه و اهمیت یافتن آن از نظر موقعیت ژئوپلیتیک و توجه دولتهای غربی به آن موجبات نگرانی روسیه را فراهم آورد.
حمله آمریکا به افغانستان باعث شده بود تا به دلیل ژئوپلیتیک خاص افغانستان و قرار گرفتن این کشور در میان قدرتهای رقیب و مخالف آمریکا مانند چین،روسیه و جمهوری اسلامی ایران،حضور ناتو در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی تقویت شد و لذا این امکان را به آمریکا داده بود که از اتحاد نظامی و امنیتی این سه کشور جلوگیری بهعمل آورده و تسلط خویش را بر یکی از منابع اصلی انرژی جهان یعنی دریای خزر تحکشیم نماید."