چکیده:
هدف این پژوهش ، تبیین رابطة نظریه و نقد ادبی و ادبیات تطبیقی و همچنین بررسی چالش ها و ظرفیت های این رابطه است . نخست ، دلایل وجود رابطه ای تنگاتنگ بین این دو حوزه بررسی می شود. سپس ، بهرهگیری از نظریه های غیربومی (خارجی ) برای خوانش محصولات فرهنگی بومی به عنوان راهکاری در پژوهش های ادبی و ادبیات تطبیقی پیشنهاد می شود. همچنین ، اهمیت و ضرورت چنین رویکردی در حوزة ادبیات تطبیقی ذکر می شود. پس از گذشت شش دهه ، هنوز سخن از «بحران ادبیات تطبیقی » در میان است . بروز بحران در مرحلة نخست از رابطة ادبیات تطبیقی و نقد و نظریة ادبی ناشی شد. هم بستگی این دو نه فقط به دلیل شباهت های آنها در تعریف ، بلکه به دلیل اهمیت و ضرورت، اهداف و آرمان های مشابه آن هاست . ادامة بحران ادبیات تطبیقی به صورتی نو (بحران هویت ) نیز زادة تغییر در وضعیت نظریه و نقد ادبی در سطح مجامع علمی و دانشگاهی است . به رغم این ها و شکایت (موجه ) موجود در ادبیات تطبیقی نسبت به کاربست نظریه های خارجی برای خوانش آثار بومی ، تعامل سازنده و آگاهانة این دو حوزه می تواند ظرفیت های جدیدی را در پژوهش های ادبی ایجاد کند. چنین تعاملی ضامن فزونی و گوناگونی هر دو حوزه خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
مقدمه تبیین رابطة دو حوزة نقد و نظریة ادبی و ادبیات تطبیقی و همچنین بررسی چالش ها و ظرفیت های این رابطه موضوع پژوهش حاضر است .
افزون بر این ، بهرهگیری از نظریه های ادبی غیربومی در خوانش و درک آثار فرهنگی بومی ، به عنوان راهکار جدیدی در پژوهش های ادبیات تطبیقی پیشنهاد می شود.
افزون بر این ، با توجه به اینکه «تعهد نخستین ادبیات تطبیقی مبنی بر مطالعة فراملی ادبیات از حیث درونمایه ها، مکاتب ، انواع ادبی ، دورهها، روح زمان و تاریخ اندیشه اکنون منسوخ شده است » (٣ :٢٠٠٦ ,Bassnett)، این مقاله به منظور نشان دادن اهمیت رابطة ادبیات تطبیقی با نظریه و نقد ادبی و بیان ظرفیت های آن ، فقط بر نظریه های متأخر و رایج ادبیات تطبیقی (فارق از مکتب های ملی سنتی ادبیات تطبیقی مانند مکتب فرانسه و آمریکا) تأکید می کند؛ هرچند بیشتر این نظریات برگرفته از آثار نظریه پردازان آمریکایی هستند.
چنین رویکردی می تواند راهکاری برای تعامل سازندة ادبیات تطبیقی و نظریه و نقد ادبی در حوزة پژوهش های ادب پارسی باشد.
٣. برای نمونه نگاه کنید به ٩ :٢٠٠٦ ,Bassnett و: - David Ferris, "Indiscipline", Comparative Literature in an Age of Globalization, Ed. Haun Saussy (Johns Hopkins University Press, 2006), Pp. 78-99.
هرچند هدف این مقاله ترغیب کاربست نظریه و روششناسی های ادبی خارجی (مشخصا غربی ) در پژوهش های ادب پارسی و ادبیات تطبیقی است ، نباید از چنین رویکردی سوءتعبیر کرد.
ریچارد رورتی نیز مقاله ای درباب اهمیت نظریة ادبی در حیطة ادبیات تطبیقی و تأثیر متقابل آنها نگاشته است که به رغم تلاشهایم ، نتوانستم به آن دسترسی پیدا کنم : - Richard Rorty, "Looking back at "Literary Theory", Comparative Literature in an Age of Globalization, Ed. Haun Saussy (Johns Hopkins University Press, 2006), Pp. 63-77.