Abstract:
جمع قرآن کریم یکی از چالش برانگیزترین بحثها میان دانشمندان فریقین و مستشرقان است. اکثر مستشرقان جمع قرآن مستقل و واحدی ر برای پیغمبر اکرم9 و امام علی7 قائل نیستند. برخی از آنان نیز در قرن نوزدهم در صدد نفی این دیدگاه برآمده و حتی بسیاری از احادیث مربوط به جمع قرآن در زمان پیامبر9 را جعلی پنداشتهاند. اکثریت اهل سنت و مستشرقان خلیفه اول را به عنوان اولین جامع قرآن میدانند، در مقابل، اکثریت علمای شیعه برای اثبات جع قرآن در عصر پیامبر9 و توسط امام علی7، تلاشهای وافری را انجام داده و دلایل و شواهدی اقامه میکنند که قرآن کریم در زمان پیامبر9 به صورت کامل جمع و تدوین شد و پس از آن بزرگوار، امام علی7 نیز به دستور ایشان به این کار مبادرت ورزید. در این جستار با استدلالهای نقلی و عقلی به ادعاهای مستشرقان و اهل سنت در این زمینه پاسخ داده شده است.
Machine summary:
"دیدگاهها درباره جمع قرآن کریم: در این باره دو دیدگاه وجود دارد: الف: جمع قرآن، در زمان پیامبر9 از نگاه اهل سنت اکثر دانشمندان اهل سنت بر این عقیدهاند که قرآن در زمان پیامبر9 رسما جمع آوری نگردید، و کتابی مدون دردسترس مسلمانان قرار نگرفت، هر چند کتابت آن انجام شد (سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، 1/ 202) خطابی میگوید: چون رسول خدا9 همواره در انتظار نزول وحی به سر میبرد، هیچ گاه در زمان حیاتش مجال و فرصتی پیش نیامد که وحی منقطع گردد تا نویسندگان را به جمع و ترتیب قرآن در مصحف واحدی وادار سازد (همان، 1/ 98ـ99).
1ـ تئودور نولدکه وی جمع و تدوین قرآن توسط امام علی7 را رد میکند و مینویسد: علی7 قرآن را جمع نکرده است، ولی شیعه، جمع قرآن را منتسب به وی میداند تا از ارزش جمع قرآن توسط خلیفة اول و دوم بکاهند ولی این امر در بین دانشمندان اهل سنت امر مشکوکی است (نولدکه، تاریخ القرآن، 244).
سرانجام مصحف امام علی7 مجموعهای از روایات که در این باره در دست است، جز این اطلاعاتی به ما نمی دهد که امام علی7 پس از جمع قرآن، آن را در پارچه ای زرد رنگ پیچید و به مسجد آورد و خطاب به مردم گفت، پیامبر اسلام9 فرموده است: من چیزی را در بین شما باقی می گذارم که اگر به آن تمسک کنید، هرگز گمراه نخواهید شد؛ کتاب خدا و عترتم، اهل بیتم.
ولی اگر حدیث جمع قرآن توسط امام علی7 مورد تردید هم واقع شود، از نظر عقلی اثبات شدنی نیست که یار همیشگی پیامبر9 از این مهم به دور مانده باشد، ولی کسانی مانند ابی ابن کعب وابن مسعود مصحف داشته باشند."