Abstract:
هویت از سویی نماینده تفاوت بین خود و دیگری و از سوی دیگر بیان گر تشابه بین افراد یک گروه است. تشابهی که احساس انسجام و هم بستگی را در بین اعضای آن نهاد یا گروه تقویت می کند و باعث پایداری آنان در طی تاریخ می شود. در سراسر تاریخ پر فراز و نشیب ایران، هویت ایرانی از اصلی ترین عوامل ماندگاری و ضامن بقای آن بوده است. در پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی عناصر فرهنگ و هویت ایرانی در تاریخ جهانگشای جوینی، یکی از متون شاخص به لحاظ داشتن عناصر نمایان گر هویت ایرانی، کاویده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که «تاثیرپذیری از شاهنامه»، «دین مداری»، و «تلاش در راه غلبه فرهنگی و کسب استقلال و آزادی» مهم ترین مولفه های هویت ایرانی است که در ساختار و محتوای این اثر انعکاس یافته است.
Machine summary:
" ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ، ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻓﻨﺪﻫﺎی ﺧﺎص زﺑـﺎﻧﻲ و ادﺑـﻲ و ﻧﻤﺎﻳﺎنﻛﺮدن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻮﻳﺘﻲ اﻳﺮاﻧﻲ در اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ارزشﻣﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﺳﻮﻳﻲ ﺧﻮاﺳﺘﺔ ﻣﻐﻮﻻن را ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﺎرﻳﺦ آﻧﺎن ﺑﺮآورده ﻛﻨﺪ و از ﺳﻮی دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻟﺤﻦ و ﺑﻴﺎﻧﻲ زﻳﺮﻛﺎﻧﻪ و ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎی رواﻳﺘﻲ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﮔﻨﺠﺎﻧﺪن اﺑﻴـﺎت آن در ﻻﺑـﻪﻻی ﻛﺘـﺎب و ﺗﺸـﺒﻴﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧـﺎن ﺣﻤﺎﺳﻲ و اﺳﻄﻮرهای آن ﺑﻪ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺧﻮارزﻣﺸﺎﻫﻲ و ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﺗﻤﺠﻴـﺪ از آﻧـﺎن در ﻫﻨﮕـﺎم روﻳﺎروﻳﻲ و ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﻣﻐﻮﻻن، ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ، ﺧﻴﺰش ﻏﺮور اﻳﺮاﻧﻲ، و دﻋﻮت ﺑﻪ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ آﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺷﻮد.
ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻋﻼءاﻟﺪﻳﻦ ﺑﺮ ﺑﻐﺪاد ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﭘﻴﺶ آورد ﺗﺎ ﺑﻐـﺪاد ﻛـﻪ ﺳـﺎلﻫـﺎ از ﺗﺤـﺖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ اﻳﺮان درآﻣﺪه ﺑﻮد، دوﺑﺎره ﺗﺤﺖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ آﻧﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد، ﻋﻼءاﻟﺪﻳﻦ ﻋﻄﺎﻣﻠـﻚ در ﻃﻲ دوران ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﺑﻐﺪاد ﭼﻪ در دوران ﻫﻼﻛﻮﺧـﺎن و ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ دﻳﮕـﺮ ﺧﺎﻧـﺎن ﻣﻐﻮل، ﺗﻼش ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﻫﻮﻳﺖ اﻳﺮاﻧﻲ در ﺑﻐﺪاد ﻗﺮار داد ﺗﺎ از ﻃﻲ اﻳـﻦ ﻃﺮﻳـﻖ اﻳـﻦ ﺷﻬﺮ ﻗﺪﻳﻤﻲ اﻳﺮاﻧﻲ را ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ (رﻓﻴﻌﻲ و ﮔﻠﺴﺘﺎﻧﻲ، 7831: 411).
ﻳﻜﻲ از اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ﺻﺪﻣﺎت ﺟﺒﺮانﻧﺎﭘﺬﻳﺮی را ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻲ وارد ﻛﺮد، ﺣﻤﻠﺔ ﭼﻨﮕﻴﺰﺧﺎن ﻣﻐﻮل ﺑﻮد؛ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺴـﻴﺎری از آﺛـﺎر و ﻣﻈـﺎﻫﺮ ﻣﺪﻧﻴﺖ ﻛﻪ در ﻃﻲ ﻫﺰاران ﺳﺎل ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻴﻞ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺣﻤﻠﺔ ﻣﻐﻮل وﻳﺮان ﺷﺪ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﻮﻳﺖ اﻳﺮاﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻴﻢ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد، اﻣﺎ اﻳﻦﺑﺎر ﻫﻢ وﻳﮋﮔﻲ ﺷﻜﺴﺖﻧﺎﭘﺬﻳﺮی و ﺗﺤﻠﻴﻞﺑﺮﻧﺪﮔﻲ روح اﻳﺮاﻧـﻲ را در ﻣـﺘﻦ ﺟﻬﺎﻧﮕﺸـﺎ و ﻗﻠـﻢ ﺗﻮاﻧـﺎی ﻋﻄﺎﻣﻠﻚ ﺟﻮﻳﻨﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ: در زﻣﺎن ﺟﻮﻳﻨﻲ ﺳﻠﻄﺔ دﻧﻴﺎی اﺳﻼم ﺳﻨﻲ ﺑﺮاﻓﺘﺎد، ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه و ﻋـﺎﻟﻢ اﺳـﻼﻣﻲ ﭘﺎﻳﻤـﺎل ﺳﻢ ﺳﺘﻮران ﻣﻐﻮل ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد."