Abstract:
در مقایسه عقد ودیعه با سایر عقود، از لحاظ نظری ماهیت اجاره و ودیعه و تعریف این دو عمل حقوقی در قانون مدنی با هم شباهتی ندارد؛ ولی در عمل، گاه رابطه حقوقی که ایجاد می شود، چنان به هر دو عقد ارتباط دارد که به آسانی نمی توان ماهیت آن را تشخیص داد؛ برای مثال، شخصی که اوراق بهادار یا اشیای قیمتی خود را در صندوق امانت بانکی می نهد، رابطه حقوقی ایجادشده بین بانک و صاحب سرمایه چیست؟ آیا بانک صندوق امانت را به مشتری اجاره می دهد یا اشیای درون آن را به ودیعه می پذیرد؟ حقوق دانان فرانسوی، این گونه قراردادها را که نیابت برای حفظ مال مقصود اصلی طرفین است، و شرط اجرت همسان با تعهد به نگهداری در زمره تعهدات اصلی طرفین قرار دارد، قرارداد ویژه ای به نام «عقد حفاظت» نامیده اند. اکنون، مهم ترین پرسشی که مطرح می شود، این است که ماهیت «عقد حفاظت» چیست؟ آیا عقد حفاظت، به صورت عقد اجاره واقع می شود و معوض است و تعهد به نگهداری، جنبه تبعی این اجاره را دارد، یا اینکه باید آن را ودیعه با شرط عوض برشمرد؟ این مقاله بر آن است تا پس از بررسی ماهیت صندوق امانت بانک ها، اثبات کند که قرارداد حفاظت همان عقد اجاره، با شرط ضمنی اجاره مکانی امن و مطمئن است.
Theoretically، the nature of lease and deposit and the definition of these two legal acts are not the same in civil law. However، in practice the legal relation established is sometimes so identical that it is not easy to distinguish one from the other. For example when one deposits his securities or precious things in the trust fund، what is the legal relation between the bank and the owner of capital? Does the bank rent out the trust fund to the customer or receives the things therein as deposit? French experts of law have called these contracts as safeguard contracts. The primary purpose of the parties to these contracts is agency for safeguarding property while the condition of equal remuneration for the obligation of safeguarding is among the main obligations of the parties. Now the main question is: What is the nature of the safeguard contract? Is safeguard contract established as the lease contract and is commutative? Is obligation of safeguarding the subordinate aspect of the lease or it is a deposit with the condition of consideration? Studying the nature of the trust funds of banks، the present article is an attempt to prove that the safeguard contract is the same contract of lease with the implied term of renting a safe and secure place.
Machine summary:
"تحلیل عقد حفاظت در نظام حقوقی ایران با مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه سید مصطفی سعادت مصطفوی تاریخ دریافت : ١٣٩٢/٠٣/٠١ محمدمهدی تاتاری تاریخ پذیرش : ١٣٩٢/٠٥/١٨ چکیده در مقایسۀ عقد ودیعه با سایر عقود، از لحاظ نظری ماهیت اجاره و ودیعه و تعریف این دو عمل حقوقی در قانون مدنی با هم شباهتی ندارد؛ ولی در عمل ، گاه رابطۀ حقوقی که ایجاد میشود، چنان به هر دو عقد ارتباط دارد که به آسانی نمیتوان ماهیت آن را تشخیص داد؛ برای مثال ، شخصی که اوراق بهادار یا اشیای قیمتی خود را در صندوق امانت بانکی مینهد، رابطۀ حقوقی ایجادشده بین بانک و صاحب سرمایه چیست ؟ آیا بانک صندوق امانت را به مشتری اجاره میدهد یا اشیای درون آن را به ودیعه میپذیرد؟ حقوق دانان فرانسوی، این گونه قراردادها را که نیابت برای حفظ مال مقصود اصلی طرفین است ، و شرط اجرت همسان با تعهد به نگهداری در زمرة تعهدات اصلی طرفین قرار دارد، قرارداد ویژه ای به نام «عقد حفاظت » نامیده اند.
٢. از سوی دیگر، نیازهای اقتصادی این قرارداد را به سوی حرفه ای شدن کشیده و سپرده گیر را در برابر دریافت اجرت متعهد به حفاظت و نگهداری ساخته است ؛ در نتیجه ، عقد ودیعه به یک قرارداد کاملا حرفه ای که «تعهد به حفاظت در برابر عوض » ماهیت اصلی این قرارداد است ، تبدیل شده است ؛ به دلیل همین ویژگیها پاره ای از نویسندگان حقوقی، قراردادهای مربوط به صندوق امانت ، سپرده های بانکی، نگهداری اتومبیل در گاراژ، انبارهای گمرکی و ایداع اشیاء در مهمانسراها را، قرارداد ویژه ای به نام «عقد حفاظت »٣ نامیده اند (آندره تنک ، ١٩٤١؛٤ به نقل از: السنهوری، ١٩٥٨، ج ٦، ص ١٨ و کاتوزیان ، ١٣٨٥، ج ٤، ص ٢٤)، اما برخی دیگر از حقوق دانان معتقدند این نام گذاری تکلیف قواعد حاکم بر قرارداد را معین نمیکند ( Ripert ."