Abstract:
با توجّه به اینکه میان نخستین دستنوشته های شاهنامه، با وفات سرایندة بزرگ آن فردوسی ،دویست
سال فاصله افتاده است و در دستنوشته ها تعداد ابیات بین چهل و هشت هزار تا بیش از شصت هزار
است؛ پژوهندگان این کتاب سترگ، میان آنچه براستی سرودة فردوسی است، با آنچه ابیات و داستان های
الحاقی خوانده می شود، اتّفاق نظر ندارند. بسا ابیاتی که به ملاحظات گوناگون در متن گنجانیده شده-
است.یکی از این ملاحظات، مسائل سیاسی دوران فردوسی است؛ از این رو بسیاری برآنند که
ستایش های محمود در شاهنامه بنیادی ندارد. از گونه این ستایش ها، خوابی است که در ابتدای داستان
گشتاسب از زبان فردوسی بیان می شود و دقیقی در خوابی که بیشتر متضمّن ستایش محمود غزنوی است،
از او م یخواهد تا سروده هایش را در شاهنامه بگنجاند. گرچه این خواب در همه نسخههای چاپی شاهنامه
دیده می شود، امّا نکاتی در آن، درستی انتساب آن را به فردوسی مورد تردید قرار م یدهد. این جستار در
تحلیلی درون متنی، موضوع را برمی رسد.
Machine summary:
نگاهی به خواب فردوسی در شاهنامه * مجتبی دماوندی چکیده با توجه به اینکه میان نخستین دست نوشته های شاهنامه ، با وفات سرایندٔە بزرگ آن فردوسی ،دویست سال فاصله افتادهاست و در دست نوشته ها تعداد ابیات بین چهل و هشت هزار تا بیش از شصت هزار است ؛ پژوهندگان این کتاب سترگ، میان آنچه براستی سرودٔە فردوسی است ، با آنچه ابیات و داستان های الحاقی خوانده میشود، اتفاق نظر ندارند.
از گونۀ این ستایش ها، خوابی است که در ابتدای داستان گشتاسب از زبان فردوسی بیان میشود و دقیقی در خوابی که بیشتر متضمن ستایش محمود غزنوی است ، از او میخواهد تا سرودههایش را در شاهنامه بگنجاند.
خواب فردوسی : محتوای خوابی که در شاهنامه آمده ، چنـین اسـت : گوینـده شـبی در خواب میبیند که جام می در دست دارد و دقیقی از جایی پیدا میشود و بر جام داستان میزند و از فردوسی میخواهد که فقط به آیین کاووس کی، باده نوشد زیرا شـاهی را برگزیـده کـه تـاج و تخت بر او مینازد؛ سپس از محمود یاد میشود که تا سال هشتاد و پنج ، رنجش اندک و گنجش بسیار میشود و به چین لشکر میکشد و هیچ کس توان درشت گفتن به او را ندارد و تاج شاهان را به کف میآورد.
نکتـۀ دیگـر آنکه فردوسی با آنکه در ابتدای شاهنامه از جوانی سخن میگوید که نامه را ناگفته گزارده و بـه دست بنده ای کشته شده است ، چگونه از دقیقی و سرودههای او آگاهی نداشته اسـت .