Abstract:
در دهه شصت در ایران، شصت و شش رمان منتشر شده است. از این مجموعه، مضمون شانزده اثر از
تاثیر پذیری مستقیم از انقلاب و جنگ حکایت می کند؛ یعنی مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی،
اقتصادی، وضعیّت روشنفکران، گشای شها و سختی های حاصل از انقلاب و آفت ها و ارزش های مربوط به
جنگ مطرح شده اند. نویسندگان نوزده رمان، فضای ایجاد شده بر اثر انقلاب را، مغتنم شمرد هاند تا
چیزهایی را بگویند که بیان آن ها پیش از انقلاب آسان نبود از جمله: مخاطرات آزادی خواهی، منازعات
برخاسته از تضادهای طبقاتی، بیماری اقتصادی، جهل و محرومیّتها، حق کشی ها، قتل و حبس و ایذای
آزادی خواهان و مسائلی از این قبیل. این ها را رمان های تاثیر پذیر از انقلاب تلقّی می کنیم. سی و یک
رمان دیگر، نه مضمون انقلابی دارند و نه اغتنام فضای انقلاب در آ نها مشهود است. به عبارت دیگر
محرّک های خاصّ انقلابی در آن ها مشهود نیست؛ یعنی چیزهایی گفته اند که در اکثر حکومت ها توان
گفت. مضمون اکثر اینها، مسائل اجتماعی و گاهی عواطف لطیف است. این ها را رمان های تاثیر ناپذیر از
انقلاب قلمداد می کنیم. در این جستار، نام رمان ها، مضمون و نویسندگان آن ها را ذکر می کنیم.
Machine summary:
بدین جهت بررسی رمان های این دهه از نظر مضمون نشان میدهد که نویسندگان و روشنفکران ایرانی بر تحولات اجتماعی ایران حساسیت خاصی نشان داده انـد و بـا توجه به اهمیت موضوع ، در آن مورد اظهار نظر کردهاند.
از این مجموعه بیست و یک رمان مضمون سیاسی ، مقاومت اعـم از جنگ و ایثار و شهادت ، گریز به کشورهای بیگانه ، بحران های هویتی ، مسائل انقـلاب و آثـار آن دارد؛ یعنی محرک نویسنده جنبه هایی از تحولات جدید است که پس از پیروزی انقلاب بـه کـار آمده است .
ب) رمان هایی که مضمون آنها به آموزه های سوسیالیستی پیش از انقلاب اعم از جنگ طبقاتی ، تعارض فقر و غنا، زمین داری بزرگ و اصلاحات ارضی ، فساد حاصل از رفـاه و جـاه و مـال ، فروپاشی شیرازٔە خانواده بر اثر تحولات بیمارگونۀ اجتماعی و مسـائلی از ایـن قبیـل مربـوط است .
٧- بالون مهتا ، جعفر مدرس صادقی (١٣٦٨): جنگ یا انقلاب یا حواشی عمدٔە آنهـا، مضـمون اصلی نیست اما گرفتاری برخی از انسان ها به توهمات خاص که بیش از علل روان پریشـی ، علل اجتماعی در آنها دخیل اند، و همچنین طرح کردن مسـألۀ شـایع رفـتن بـه امریکـا و سختی های آن، نشان میدهند که به نظر او جریان های روشن فکری در ایران بـه بـن بسـت رسیده است و از شکستی که برخی در جریـان انقـلاب احسـاس مـی کننـد، نـوعی تحقیـر فرهنگی و یا حتی پوچی فلسفی دامن برخی را گرفته است .
» ١٣- تذکرٔە ایلیات ، علی صالحی (خسرو نسیمی ) (١٣٦٨): در عین حال که رمانی رمزی اسـت و باید رمزگشایی شود، در لایۀ روایی از مصائب روانی ، مسائل اجتماعی و درماندگی روستاییان و بحران های حاصل از جنگ در خوزستان سخن گفته شده است .