Abstract:
الگوی علم شناسی موضوع محور ارسطویی- سینوی، فلسفه اولی را بحث از عوارض ذاتی «موجود بما هو موجود» دانسته و دو حوزه امور عامه و الهیات بالمعنی الاخص را ذیل آن علم واحد دسته بندی می کرد. با پیشرفت تاریخی علم کلام و غلبه یافتن رویکرد فلسفی در آن، مباحث دو حوزه مذکور از یکدیگر تفکیک شده و با لحاظ کردن آن ها به عنوان دو علم مستقل، به تدریج الگوهای متنوعی، یکی پس از دیگری و هریک با نقد الگوی پیشین، برای وحدت بخشی مباحث امور عامه ارائه گردید. از ملاصدرا به عنوان یک فیلسوف نوآور می توان توقع داشت که در این سیر تاریخی و خصوصا با تحولی که در محتوای فلسفه اولی ایجاد کرده طرح بدیعی نیز برای شناسایی آن عرضه کرده باشد، اما او نامنتظرانه به همان موضع ارسطویی- سینوی بازگشته است. در تییین چرایی اتخاذ این رای، شواهد غیرمقنع و قابل دفعی وجود دارد که نشان می دهد آن موضع، حاصل اندیشه های ابتدایی – و نه نهایی– ملاصدرا بوده است. اما قابل دفاع تر است که آن موضع فلسفه شناسانه ملاصدرا با فلسفه او سازگار دانسته شده و یا اینکه با توجه به قرائن متعدد و از جمله برای حفظ ادعای انقلاب پارادایمی حکمت متعالیه نسبت به سنت های فلسفی پیشین، رخنه ای در اندیشه او محسوب گردد.
Machine summary:
"Vol. 2, No دو ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ - ﭘﮋوﻫﺸﯽ 4102 Autumn 2013, Winter ﺳﺎل دوم / ﺷﻤﺎره 4/ ﭘﺎﯾﯿﺰ و زﻣﺴﺘﺎن 29 ﺻﻔﺤﺎت 71-1 ﭘﯿﺸﯿﻨﮥ ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﺗﻮﺻﯿﻒ و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﻼﺻﺪرا درﺑﺎرة ﭼﯿﺴﺘﯽ ﻓﻠﺴﻔﮥ اوﻟﯽ اﺣﺪ ﻓﺮاﻣﺮز ﻗﺮاﻣﻠﮑﯽ ١ ﻣﻬﺪی ﮔﻞﭘﺮور روزﺑﻬﺎﻧﯽ ٢ ﭼﮑﯿﺪه اﻟﮕﻮی ﻋﻠﻢﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺤﻮر ارﺳﻄﻮﯾﯽ - ﺳﯿﻨﻮی، ﻓﻠﺴﻔﮥ اوﻟﯽ را ﺑﺤﺚ از ﻋﻮارض ذاﺗﯽ »ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻤﺎ ﻫﻮ ﻣﻮﺟﻮد« داﻧﺴﺘﻪ و دو ﺣﻮزة اﻣﻮر ﻋﺎﻣﻪ و اﻟﻬﯿﺎت ﺑﺎﻟﻤﻌﻨﯽ اﻷﺧﺺ را ذﯾﻞ آن ﻋﻠﻢ واﺣﺪ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﻣﯽﮐﺮد.
ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺴﺄﻟﮥ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ اﻧﺪﯾﺸﮥ ﻓﻠﺴﻔﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﮥ ﻣﻼﺻﺪرا در ﭼﺎرﭼﻮب ﭘﺎراداﯾﻢ ﻋﻠﻢﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺳﻄﻮﯾﯽ- ﺳﯿﻨﻮی- ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم- و ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻌﯿﯿﻨﯽ آﻧﺎن ﺑﺮای ﻓﻠﺴﻔﻪ- ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص- ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد، ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ وی ﭘﺎراداﯾﻢ ﺣﺎﮐﻢ ﭘﯿﺸﯿﻦ را در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭼﯿﺴﺘﯽ ﻓﻠﺴﻔﮥ اوﻟﯽ و ﻣﻼک ﻣﺴﺎﺋﻞ آن ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ﭘﺎراداﯾﻢ- ﺷﮑﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ﺑﻪ ﻗﺮﯾﻨﮥ ﮔﺰارش دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎی ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن در آﺛﺎرش، ﻣﻼﺻﺪرا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻄﻮر ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺴﺄﻟﻪ و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی ﻃﺮحﺷﺪه از زﻣﺎن اﺑﻦﺳﯿﻨﺎ ﺗﺎ ﻋﺼﺮ او واﻗﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ و اﯾﻦﻫﺎ ﻫﻤﮕﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ زﻣﯿﻨﮥ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ را ﺑﺮای ﻃﺮح دﯾﺪﮔﺎﻫﯽ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻼﺻﺪرا ﻓﺮاﻫﻢ آورد.
ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ 01 دو ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﻫﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺤﺚ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻓﻠﺴﻔﮥ اوﻟﯽ و ﻣﻼک ﻣﺴﺎﺋﻞ آن در آﻏﺎزﯾﻦ ﺻﻔﺤﺎت اﺳﻔﺎر و در اوﻟﯿﻦ ﻓﺼﻞ آن ﻃﺮح ﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ رأی ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪة ﻣﻼﺻﺪرا در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺑﺘﺪای ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺪﯾﺸﻪورزی او ﺑﻮده، زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﻓﻠﺴﻔﯽ ﺑﺪﯾﻊ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺑﺘﮑﺎرات و ﻧﻮآوریﻫﺎی آن دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد."