Abstract:
هدف اصلی این پژوهش بررسی دیدگاه دانشجویان دربارة موانع اثربخشی دروسهای معارف اسلامی است که در دانشگاه آزاد اسلامی کاشان انجام شد. جامعة آماری این پژوهش شامل همة دانشجویان این دانشگاه بود که با روش نمونهگیری تصادفی طبقهای متناسب با حجم انجام شد. 96 دانشجو برای گروه نمونه انتخاب شدند. ابزار جمعآوری اطلاعات، پرسشنامة محققساخته در قالب 61 پرسش بود که ضریب پایایی آن با «آلفای کرونباخ» 83 درصد برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از شاخصهای آماری استنباطی (آزمون T، تحلیل واریانس و...) استفاده شد. یافتههای بهدستآمده از این پژوهش نشان داد که وضعیت کلی اجرای برنامههای درسی معارف اسلامی در دانشگاه بهنسبت درحد مطلوبی است، ولی درعینحال مجموعهای از عوامل درونی و بیرونی مانع اثربخشی و اثرگذاری لازم بر دانشجویان میشود. از نظر دانشجویان در میان عوامل درونی، مؤلفة ارزشیابی و در میان عوامل بیرونی عامل اجتماع و شرایط محیطی عمدهترین موانع اثربخشی درسهای معارف اسلامی است.
Machine summary:
در کشور ما نیز با توجه به اینکه دین یکی از مهمترین ارزشهای جامعه شمرده میشود، آموزش دروس معارف اسلامی از جمله سازوکارهای آموزشی و تربیتی است که در جهت ایجاد و رشد فضایل دینی و ارزشی دانشجویان طراحی و اجرا میشود.
بر همین اساس، بخشی از آموزشهای عمومی را گذراندن دروس معارف برای همة دانشجویان قرارداده است تا از این گذر، ازیکسو با تکیه بر تعالیم دینی به پرورش جنبههای معنوی و روحانی دانشجویان یاری رساند و از سوی دیگر، کارکردهای اجتماعی دین را بهمنزلة نیروی اجتماعی، انضباطبخش، انسجامبخش و حیاتبخش استوار سازد (یوسفی لویه، 1386) و از این راهبه سعادت فردی دانشجویان و سرانجام سعادت جامعة ایران اسلامی مدد رساند.
در بخش عوامل درونی نقش و جایگاه عواملی همچون (محتوای کتابهای درسی، روشهای تدریس، توانایی علمی استادان، ویژگیهای شخصیتی استادان، شیوههای ارزشیابی، جایگاه دروس معارف اسلامی) بررسی شده است.
با توجه به تأثیر فراوان تفکر حاکم بر دانشگاهها در تربیت دینی و اخلاقی دانشجویان، لازم است نهادهای مرتبط برای جذب دانشجویان برای مسائل ارزشی و مذهبی برنامهریزی لازم را انجام دهند؛ زیرا برخی دانشجویان حضور در کلاس درس را فقط یک تکلیف و اجبار برای گذراندن واحد درسی میدانند، ولی در زمان فراغت و حضور در جمع دوستان با برنامهریزی فرهنگی و هنری متناسب با سلیقة دانشجویان میتوان معارف دینی را برای آنان بیان کرد و شاهد اثرگذاری بیشتر این معارف در میان دانشجویان بود.