Abstract:
مباحث مربوط به مشروعیت و مشارکت سیاسی از مهمترین مسایل مربوط به رابطه جامعه و
حکومت محسوب میگردد. مشروعیت حکومت دینی و مشارکت سیاسی شهروندان مسلمان در آرای
سیاسی محقق نراقی در این نوشتار به بحث گذاشته میشود. در این راستا مفهوم «ظل
الله» برای فرمانروایان عادل و عدالت گستر در مرکز مباحث مشروعیت سیاسی حاکمان
قرار میگیرد و مشارکت سیاسی شهروندان مسلمان در چارچوب آموزه امر به معروف و نهی
از منکر به بحث گذاشته میشود.
Machine summary:
"(13) با توجه به فلسفه ارسال رسل و بعثت نبی مکرم اسلام و با عنایت به اختیارات و وظایفی که اوصیای پیامبر علیهمالسلام و پس از آن نایبان آن بزرگواران دارند، روشن میشود که امر به معروف صرفا در دایره افعال فردی و شخصی منحصر نیست، بلکه شامل امور اجتماعی و مسائل سرنوشت جامعه نیز بوده است، همین نکته نشان دهنده جایگاه مشارکت سیاسی ـ اجتماعی افراد در جوامع اسلامی به عنوان یک وظیفه و تکلیف شرعی است.
محقق نراقی با عنایت به جایگاه خاص امر به معروف در مجموعه تعالیم دینی، نه تنها به ساماندهی بنیان نظری مبحث مشارکت سیاسی مبادرت میکند، بلکه در مرحله عملی نیز آن را مورد تأکید قرار داده و ضمن بر شمردن تعدادی از محرمات فردی و اجتماعی به وظیفه مبارزه با فساد در جامعه اسلامی اشاره کرده، میگوید: و آنچه در امثال این روزگار در میان مردم شایع شده و رسوم ایشان بر آن جاری گشته، بی شمار و احصای آنها به طریق تفصیل ممکن نیست...
(21) اما اگر حکام و ملوک ویژگیها و اوصاف مورد نظر را دارا نبودند و حکومت فاقد مشروعیت سیاسی باشد، آیا وظیفه مردم اطاعت است یا طغیان؟(22) نراقی پاسخ روشنی را ارائه نمیدهد، هر چند در مبحث امر به معروف و در موضوع مبارزه با ظلم، معیارها و اصولی را مورد بررسی قرار میدهد که تا اندازهای پاسخ این پرسش نیز روشن میشود."