Abstract:
این پژوهش در پی بازشناسی توصیفی گفتمان اصلاح طلبی اسلامی در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. شاخص ترین افرادی که در این پژوهش به عنوان تولیدکنندگان این گفتمان انتخاب شده اند عبارت اند از: سید محمد خاتمی، سید محمد موسوی بجنوردی و سید محمد موسوی خوئینی ها. در کنار این افراد، به اندیشه ها و آثار دیگر متفکران اصلاح طلبی اسلامی نیز پرداخته شده است. سوالات اصلی تحقیق عبارت اند از: 1. تولیدکنندگان این گفتمان چه کسانی هستند؟ 2. چرا سخن می گویند؟ 3. درباره چه سخن می گویند؟ 4. چگونه سخن می گویند؟ 5. مخاطبانشان چه کسانی هستند؟ 6. چه کنشی را پیشنهاد می کنند؟ روش پژوهش، تحلیل گفتمان به عنوان روشی کیفی است. روش نمونه گیری نیز قضاوتی است؛ به گونه ای که به آثار مکتوب و سخنان تولیدکنندگان اصلی گفتمان ها در کنار افراد دیگر توجه می شود. ذیل هر یک از سوالات تحقیق، با مراجعه به آثار متفکران نام برده، مباحث مهمی همچون جامعه مدنی، قانون اساسی، حکومت دینی و... آورده شده است. بررسی گفتمان اصلاح طلبی اسلامی، به ما چند بصیرت درباره ماهیت «گفتمان دینی» در ایران امروز می بخشد. گفتمان یاد شده در شیوه نگاه خود به دین و دنیای مدرن، دل مشغول مسائل و موضوعات امروزی و مسائل مرتبط با آن است. بررسی شیوه استدلال گفتمان اصلاح طلبی اسلامی نشان می دهد با اینکه این گفتمان با گفتمان های دیگر اختلاف هایی دارد، در استناد به متون دینی و کمک گرفتن از «رویکرد نقلی» این گفتمان ها با هم اشتراک نظر دارد.
Machine summary:
"او در پاسخ به این سؤال: آیا در مباحث فقه سیاسـی لازم است قواعد فقهی تازهای استنباط شود یا می توان به همان قواعدی که فقها از گذشته داشته انـد و پیشتر در بحث های غیرحکومتی به کار می رفته بسنده کرد؟ می گوید احکام شرعی مسـلمانان، همان طور که فقهای گذشته به ویژه امام (ره) گفته اند، به سـه دسـته تقسـیم مـی شـود: بعضـی از احکام جزء عبادیات است ، یعنی فقط رابطة عبد است با خدای خویش ؛ پـارهای از احکـام هـم جزء «حقوق خصوصی » و مربوط به آحاد مردم است ؛ گروه سوم هم «حقوق عمومی » است که به جامعه و فرد از آن جهت که جزء جامعه است تعلق می رد (موسوی بجنـوردی ، حکومـت اسلامی و بنای عقلا، ٧-٨).
از مهـم تـرین تیترهـای ایـن روزنامه ، می توان به این موارد اشاره کرد: جامعه و کاست حکومتی (آیـا گـردش نخبگـان پس از رویداد دوم خرداد رخ داده است ؟) (١٣٧٦/١١/٢٩) [٣]؛ جامعة مدنی و رأی سنت و مدرنیته (١٣٧٦/١٢/١٢)؛ جامعه و نون و گلدون (از خشونت انقلاب تا محبت انسـانی ) (١٣٧٦/١٢/٢٣) [٤]؛ جامعه و اقوام ایرانی (تأکید بر راهبرد کثرتگرایی فرهنگی - قـومی ) (١٣٧٧/١/١٦)؛ کارکردهای کوتاهمدت بازداشت شهردار تهران برای مخالفان دولت خاتمی (١٣٧٧/١/٢٠) [٥]؛ شهادتطلبی با منطق کور (١٣٧٧/٢/١٢) [٦]؛ جامعه و رجـال سیاسـی (همزیستی انتقادی یا آنارشیسم ؟) (١٣٧٧/٢/١٩)؛ انقـلاب اسـلامی و دوم خـرداد (حـامی انقلاب، حامی دوم خرداد) (١٣٧٧/٣/٢)."