Abstract:
سطح کیفی روزنامه های انتشار یافته در آذربایجان در دوره رضاشاه نسبت به دورة ما قبل تغییر اساسی داشت .صفحات نشریات آن عهد به تمجید از رضاشاه ، انواع آگهی ها، اخبار و گزارش های داخلی ایران و آذربایجان اختصاص می یافت . نسبت به اوضاع مملکت و مقامات بلندپایه نظام پهلوی انتقادی صورت نمی گرفت . عمر روزنامه ها کوتاه و فاقد مقالات سیاسی و اجتماعی درباره حقوق مردم و آزادی و ... بود. اما روزنامه هایی که در طول سال های ۱۳۲۴-۱۳۲۰ش . منتشر می شد آزادانه به انتقاد از وضعیت نابسامان ابران و آذربایجان در دورة رضاشاه و فرزندش می پرداختند. افزایش کمی و کیفی و چاپ مطالب ترکی در نشریات نشان از رهایی آنها از خفقان و جو پلیسی جامعه بود. مهم ترین دلیل وضعیت دوره اول (۱۳۲۰- ۱۳۰۴ش ) قدرت مطلقه سیاسی ، خفقان حاکم و عدم آزادی بیان بود اما در دوره دوم (۱۳۲۴-۱۳۲۰ش ) فضای باز سیاسی باعث تشدید فعالیت احزاب و نیروهای متمایل به شوروی شد و در نتیجه انتشار روزنامه هایی همسو با آن جریانات را رقم زد.
Machine summary:
"از جمله اینکه حقوق معلمین روستاهای آذربایجان افزایش یابد، کتب فارسی که برای آذربایجان تدوین می شود باید به اسلوب و متد خاصی نوشته شود تا در اندک مدتی شاگرد بتواند زبان فارسی تکلم کند (سهند، س ١، ش ٢٨، ٢٦ آبان ١٣٠٥: ١) روزنامه سهند سرمقاله چندین شماره خود را به گزارش مسافرت رضا شاه به ترکیه و شرح ملاقات و سخنرانی های او در آنجا اختصاص داده است .
روزنامه تبریز دربارة انتخابات دوره ششم مجلس شورای ملی در آذربایجان نوشته بود: «در این انتخابات دولت و دولتیان بی طرفی خود را اعلام داشت » (تبریز، س ١٧ ش ٢٢، ٢٢ شهریور ١٣٠٥: ١) با دقت در این جمله می توان به موضع طرفدارانه ی روزنامه از رژیم پهلوی پی برد این روزنامه زمینه سازی و دخالت شاه و دربار در انتخاب افراد مورد نظرشان برای مجلس شورای ملی را پنهان کرده و با انعکاس این اظهار نظرها توانسته است چندین سال به حیات خود در دوران خفقان آور رضاشاهی ادامه دهد.
٦-٢ روزنامه ینی شرق (خاورنو) این روزنامه از سال ١٣٢٣ به مدیریت محمود ترابی به زبان ترکی در تبریز منتشر می شد (مجیدی ، ١٨٨:١٣٨٢) موضوعاتی همچون اخبار احزاب کمونیست در خاورمیانه ، خبرهای فرقه دموکرات آذربایجان ، گزارش های ضدارتجاعی و سخنرانی اعضای فرقه در آن چاپ شده است ."