Abstract:
نظام حقوقی رادیو و تلویزیون ، که پس از مطبوعات و ارتباطات دور، سومین نوع فناوریهای ارتباطی به شمار میروند، براساس تجربه های مقررات گذاری کشورهای بزرگ غربی در طول دهه های دوم تا نهم قرن بیستم استوار شده است . در این نظام حقوقی جهت تاسیس فرستنده های رادیویی و تلویزیونی، پخش برنامه های سمعی و بصری، ضرورت دریافت اجازه نامه از نهادهای مستقل اداری دولتی، پیش بینی شده است . در توجیه این ضرورت به دلایل فنی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بسیاری استناد میشود. به منظور تبیین ویژگیهای این نظام حقوقی در مقاله حاضر ابتدا به شیوه اداره رادیو و تلویزیون در کشورهای مختلف جهان و ایران پس از جنگ جهانی دوم پرداخته شده است . این کشورها از نظر شیوه اداره به سه دسته : خصوصی، مختلط و دولتی قابل تقسیم اند. ایران با توجه ویژه به اداره مستقل امور رادیو و تلویزیون (اصل ١٧٥ قانون اساسی) در مقررات گذاری اصولی برای تامین استقلال مدیریت ارتباطات سمعی و بصری از لحاظ تاریخی بر بسیاری از کشورهای جهان حتی کشورهای غربی مانند فرانسه ، تقدم یافته است . در ادامه ویژگیهای حقوقی رادیو و تلویزیون ؛ تجربه های حقوقی کشورهای بزرگ غربی چون ایالات متحده آمریکا، انگلیس و فرانسه در این زمینه مورد بحث قرار میگیرد. سپس با تاریخچه و ویژگیهای دورة فعالیت مشترک رادیوهای خصوصی و دولتی، دورة فعالیت انحصاری رادیو و تلویزیون و عصر همزیستی رادیو و تلویزیون های عمومی و خصوصی آشنا میشویم .
Machine summary:
در این میان ، توجه ویژه به ادارة مستقل امور رادیو و تلویزیون در ایران ، به شیوة پیش بینی شده در اصل ١٧٥ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ـ که نخستین بار در متن مصوب این قانون در سال ١٣٥٨، با عنوان «شورای سرپرستی» منتخب قوای سه گانۀ مملکتی، مطرح شد و در تجدید نظر قانون اساسی در سال ١٣٦٨ با عنوان «شورای نظارت » منتخب قوای مذکور، منعکس گردید ـ نشان میدهد کشور ما در مقررات گذاری اصولی برای تأمین استقلال مدیریت ارتباطات سمعی و بصری، از لحاظ تاریخی بر بسیاری از کشورهای جهان و حتی برخی از کشورهای غربی مانند فرانسه ، تقدم یافته است و اکنون باید امیدوار بود با اجرای دقیق مقررات مندرج در اصل یاد شده ، در خصوص هیئت نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، استقلال مورد نظر در ارتباطات رادیویی و تلویزیونی، به طور عینی تحقق یابد.
در قانون رادیویی جدیدی (١٩٢٧ The Radio Act of) که در ٢٧ فوریۀ ١٩٢٧ از سوی کنگرة ایالات متحده به تصویب رسید، مجموعۀ مقررات خاص نظام دهی امور رادیوها، بر مبنای فعالیت بخش خصوصی و غیر دولتی بدون مداخله دولت در تأسیس و ادارة آنها مورد پیش بینی قرار گرفت و به یک اقتدار مستقل نظام دهی، موسوم به «کمیسیون رادیویی دولت فدرال » (FRE: The Federal (Radio Commission که اختیارات و وظایف آن در این قانون ، مشخص شده بود، مأموریت داده شد اجازه نامه های مربوط به فعالیت فرستنده های رادیویی را، بر اساس اصول خاص ، شامل پیش بینی «زمان برابر استفاده از میکروفن و آنتن رادیویی در مباحثات سیاسی و مبارزات انتخاباتی گروه های فکری مختلف »، «سانسور نشدن برنامه های رادیویی» و « خودداری از پخش برنامه های مغایر عفت عمومی و اخلاق حسنه و در نظر گرفتن مقتضیات ، مصالح و منافع عمومی»، برای متقاضیان صادر کرده و با انحصارهای پخش برنامه های سخن پراکنی رادیویی مقابله کند.