Abstract:
سازمان جهانی تجارت، یکی از مهمترین سازمانهای بینالمللی است که پس از تاسیس سازمان ملل متحد تا کنون، پا به عرصه حقوق بینالملل گذارده است. یکی از مهمترین مقررات مندرج در تفاهمنامه حلوفصل اختلاف سازمان جهانی تجارت، ماده 23 آن، تحت عنوان «تقویت سیستم چندجانبه» است که ایده خودبسندگی سازمان جهانی تجارت از این ماده نشات میگیرد. ماده 23 تفاهمنامه حلوفصل اختلافات اشعار میدارد: «هنگامی که اعضا در صدد جبران نقض تعهدات یا سایر موارد از میانرفتن منافع یا لطمه به منافع پیشبینیشده در موافقتنامههای تحت پوشش یا رفع مانعی بر سر راه دستیابی به هر یک از هدفهای موافقتنامههای تحت پوشش بر میآیند، باید به قواعد و رویههای این تفاهمنامه متوسل شوند و از آنها تبعیت نمایند». بنابراین، مطابق نص صریح تفاهمنامه، توسل به قواعد و رویههای خارج از سازمان، پذیرفتنی نیست و همانگونه که گفته شد، این موضوع، شائبه خودبسندگی رژیم حقوقی سازمان جهانی تجارت را به ذهن متبادر میسازد.
The World Trade Organization (WTO) is one of the most important international organizations came into being after the establishment of the United Nations. It seems that one of the main articles in Dispute Settlement Understanding (DSU) of WTO is article 23, titled “Strengthening of Multilateral System”, under which the idea of self-containedness of WTO has originated. Article 23 of DSU states that when Members seek the redress of a violation of obligations or other nullification or impairment of benefits under the covered agreements or an impediment to the attainment of any objective of the covered agreements, they shall has recourse to, and abide by, the rules and procedures of this Understanding. Hence, according to the explicit text of DSU, recourse to outside rules and procedures of WTO have not been permitted and as mentioned above, one may become uncertain of self-containedness of WTO legal regime
Machine summary:
ازاینرو، با توجه به اصول مندرج در مقررات و ویژگیهای ساختاری مبتنی بر حلوفصل دیپلماتیک در قلمرو گات قدیم، عدهای از حقوقدانان، آن را یک رژیم خودبسنده قلمداد میکردند؛ بدین بیان که مستقل از حقوق بینالملل عام بوده و قواعد اولیه و ثانویۀ خود را جدای از حقوق بینالملل سامان داده و از این طریق، نظمی حقوقی را ایجاد کرده که قادر به ادارۀ رژیم حقوقی گات قدیم است.
( 1 ) صدر بند مزبور، اهمیت سازوکار حل اختلاف سازمان را متذکر میشود که در واقع، یکی از جاذبههای سازمان جهانی تجارت در عرصۀ حقوق سازمانهای بینالمللی( 2 ) و بهویژه شمار اعضای آن که تقریبا تمام دولتهای جهان از هر طیفی، توسعهیافته و درحالتوسعه، خواهان پیوستن به آن میباشند، وجود سیستم کارآمدی از قواعد و اصول در خصوص حل اختلافات است.
قسمت اول) دیدگاه موافقان یکی از ویژگیهای خاص سازمان جهانی تجارت که موجب شده تا نهاد مزبور بهعنوان یکی از مهمترین سازوکارهای حلوفصل اختلاف در حقوق بینالملل قلمداد شود، توجه ویژه به موافقتنامههای تحت پوشش سازمان است که از آن به خودبسندگی سازمان تعبیر میشود.
( 1 ) به نظر میرسد که بتوان سؤال مزبور را چنین پاسخ گفت که اگر توسل به مقررات عرفی مندرج در بند دوم مادۀ 3 تفاهمنامۀ حل اختلاف ذکر شده است دلیل بر این نیست که تمامی قواعد لازمالاجرا میان طرفین اختلاف که ناشی از حقوق و تعهدات حقوق بینالملل عام یا سایر شاخههای حقوق بینالملل از جمله محیطزیست و حقوق بشر است، به معرض اجرا درآیند.