Abstract:
توسعه و پیشرفت از جمله مفاهیم عامی است که بسیار درباره آنها سخن به میان آمده است. تلاش برای شناخت راههای بومی رشد و پیشرفت از جمله دغدغههای اساسی جامعه ایرانی در زمان حاضر بوده است. علیرغم چنین تلاشی به نظر میرسد توجه به کنشگر و فاعل انسانی در امر توسعه مغفول واقع شده است. روایتی صحیح از کنشگری اقتصادی ایرانیان نه در زمان حال و نه در گذشتهی تاریخی موجود نیست. آنچه هست تنها استیلای تئوریهای کلانی است که به طرق مختلف دلایل عدم پیشرفت را توضیح دادهاند. از اینروست که در این مقاله تأکید و توجه ویژهای بر خصوصیات فردی ایرانی در حوزه اقتصاد به عمل آمده و تلاش گردیده این خصائص در مقایسه و تطبیق با اخلاق اقتصادی روایت شده توسط ماکس وبر از دیگر ادیان و خصوصا دین پروتستان قرار بگیرد. شاید از منظر مقایسه بتوان به توصیف و تبیینی از چرایی عدم پیدایش –روح سرمایهداری- در معنای وبری آن دست یافت.
Machine summary:
"جدول 1: مقایسه اخلاقهای مختلف نشأت گرفته از ادیان 1 از دید وبر موضوع اخلاق پروتستان اخلاق کنفوسیوس اخلاق هندو اخلاق یهودی اخلاق اسلامی انسان و خدا اعتقاد به خدایی فرا دنیوی، نفی جادو گری اعتقاد به نظم کیهانی، مدارا با جادوگری اعتقاد به متافیزیک، اعتقاد به ثنویت (خدای شخصی و عقیده به ذاتی الوهی) باور شدید به سحر و جادو انسان ابزاری در دست خدا، امت خاص خداوند بودند، یهوه و لعل خدای مورد پرستش ایشان اعتقاد به خدای واحد انسان و جهان سازگاری با جهان از طریق تلاش بی وقفه برای کسب فضائل در پیشگاه الهی، آرمان دگرگونی بالنده انطباق با دنیا، برای حفظ هماهنگی بین آسمان و زمین، آرمان نظم کثرت گرایی اخلاقی و تأملات عرفانی و بیاعتنایی به جهان برای رسیدن به نجات عمومی به دنبال آرامش در پرتو خدا، عرضه کننده خردگرایی اخلاق گرایانه اسلام حاوی لذت و طرد توآمان با توجه به گروهی که در آن حضور دارند.
جدول 2: مقایسه اخلاق ایرانی و اخلاق پروتستان موضوع اخلاق پروتستان توصیفی از اخلاق اقتصادی در ایران بر اساس ایده آل تایپهای وبری ارائه شده در فصل چارچوب نظری انسان و خدا اعتقاد به خدایی فرا دنیوی، نفی جادوگری اعتقاد به خدای واحد و قادر مطلق و واضع تقدیر و سرنوشت- اعتقاد به فراماده برای رسیدن به شناخت از خدا، جهان، زندگی و سرنوشت دینداری سنتی- خداپرستی بدون تعصبات دینی- اعتقاد و اجرای ظواهر دین مثل خمس و زکات، نماز و روزه، مجالس روضه خوانی و نذری دادن- ترک امور ظاهری باعث ترک اعتبار در جامعه میشد."