Abstract:
دوره رشد، مشتمل بردوره ای است که وجود رطوبت کافی و نبود محدودیت های حرارتی، تولید محصولات زراعی را ممکن می سازد. درصورتی که دمای محیطی کمتر از حد بحرانی رشد باشد، باعث توقف رشد محصول می شود. این مقدار بحرانی می تواند برپایه نوع محصول تعیین شود. هدف مقاله حاضر بررسی و پهنه بندی طول فصل رشد برمبنای پایه های دمایی 5 و 10 درجه سانتی گراد در 31 ایستگاه سینوپتیک ایران است که طی دوره آماری مشترک 20 ساله و با استفاده از درجه حرارت های حداقل روزانه طی سال های 1367- 1366 تا 1386- 1385 انجام شده است. شروع دوره رشد، اولین دوره 6 روزه است که در آن 5 Tmin≥ و10≥Tmin به عنوان آغاز دوره در نظر گرفته شده است و آخرین دوره 6 روزه با 5Tmin.
Machine summary:
هدف مقاله حاضر بررسی و پهنه بندی طول فصل رشد برمبنای پایه های دمایی ٥ و ١٠ درجه سانتی گراد در ٣١ ایستگاه سینوپتیک ایران است که طی دورهآماری مشترک ٢٠ ساله و با استفاده از درجه حرارت های حداقل روزانه طی سالهای ١٣٦٧- ١٣٦٦ تا ١٣٨٦- ١٣٨٥ انجام شدهاست .
چمیلوسکی ٢ برپایه تغییرات دمای هوا به بررسی ارتبـاط بـین تغییـرات سـالانه و دورهای فصـل رشد در اروپا پرداخته است ، نتایج پژوهش وی نشان داد طـی سـالهـای ١٩٩٨-١٩٨٩ در اروپـا، بـا افزایش ٠/٨ درجه سانتی گرادی متوسط دما در دهه اخیر، آغاز فصل رشد ٨ روز زودتر محقـق شـد (٢٦٤-٢٥٧ :٢٠٠٢ ,Chemielewski).
در این پـژوهش ، به دلیل تنوع شرایط اقلیمی مناطق موردمطالعه ، به منظور استفاده از آمار طول فصل رشد در کاشت گونه های گیاهی سازگار با آستانه های ٥ درجه سانتی گـراد(گیاهـان سردسـیری) و ١٠ درجـه سـانتی گـراد(گیاهـان گرمسیری ) به صورت جداگانه ، شروع دوره رشد، اولین دوره ٦ روزه با دمـای حـداقل روزانـه ، بـزرگتـر مساوی ٥ و ١٠درجه سانتی گراد (٥ ≤Tmin وTmin١٠≤)به عنوان آغاز دوره (برای شروع رشد گیاهان رسیدن دما به ٥ درجه سانتی گراد الزامی است ) درنظرگرفته شد و آخرین دوره ٦ روزه با دمای حداقل کمتر از ٥ و ١٠ درجه سانتی گراد (٥>Tminو١٠ >Tmin) به عنوان پایان طول دوره رشد محسوب شد.
جدول ٢: ویژگی های آماری طول فصل رشد دمای ٥ طی سالهای ١٣٨٦-١٣٦٦در ایستگاههای منتخب ماخذ: نگارندگان، ١٣٩١ شکل ١: نقشه پهنه بندی ایستگاههای منتخب کشور؛ شکل ١-الف : آغاز دمای ٥ درجه سانتی گراد.
جدول ٣: ویژگیهای آماری آغاز وخاتمه دمای ١٠ طی سالهای ١٣٨٦-١٣٦٦درایستگاههای منتخب ٥-٦- طول فصل رشد در دمای ١٠ درجه سانتی گراد براساس جدول(٤)، میانگین طـول فصـل رشـد در دمـای ١٠ درجـه ، در سـطح ایسـتگاههـای موردمطالعه بین ٦٩ روز در ایستگاه شهرکرد تا ٣٤٧ روز در ایستگاه بنـدرعباس متغیـر بـودهاسـت .