Abstract:
باتوجه به اینکه در فرایند برنامه ریزی شهری توجه به مباحث اجتماعی، امری اجتناب ناپذیر و بخش جدایی ناپذیر طرح های شهری محسوب می شود، با تعیین ابعاد پایداری اجتماعی می توان رویه های موثر بر مفاهیم اجتماعی را بررسی و شناسایی نمود. این پژوهش با فرض یکسان نبودن پایداری اجتماعی در سطح محلات موردمطالعه انجام شده است و هدف آن شناخت، سنجش و ارزیابی شاخص های پایداری اجتماعی است. بدین منظور برای تعیین وزن شاخص های پایداری اجتماعی از مدل تحلیل شبکه ( ANP) و روش دلفی استفاده شد. این پژوهش دارای هدف کاربردی است و به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. درین راستا توسعه تاریخی شهر مشهد در سه دوره قدیم، میانی و جدید به عنوان معیاری برای انتخاب محلات در نظر گرفته شد. درادامه بااستفاده از فرمول کوکران 360 پرسش نامه با تخصیص متناسب بین سه محله توزیع شد. روش یافته اندوزی نیز براساس مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و مصاحبه با کارشناسان و مسئولان صورت گرفته است. نگارندگان پس از ارزیابی شاخص ها با استفاده از مدل تحلیل شبکه به این نتیجه رسیدند که عدالت اجتماعی(136/0=EO)، بعدعینی امنیت(129/0=OS) و تعامل-اجتماعی(170/0=SI)، به ترتیب، بالاترین وزن و در نتیجه بیشترین تاثیر را در تحقق پایداری اجتماعی داشته اند و محله گوهرشاد در بین سه محله مورد مطالعه، دارای بیشترین سطح پایداری اجتماعی بوده است.
Machine summary:
نگارندگان پس از ارزیابی شاخص ها با استفاده از مدل تحلیل شبکه به این نتیجه رسـیدند کـه عـدالت اجتمـاعی (٠١٣٦=EO)، بعدعینی امنیـت (٠١٢٩=OS) و تعامـل اجتمـاعی (٠١٧٠=SI)، بـه ترتیـب ، بـالاترین وزن و در نتیجـه بیشترین تأثیر را در تحقق پایداری اجتماعی داشته اند و محله گوهرشاد در بین سه محله مورد مطالعـه ، دارای بیشترین سطح پایداری اجتماعی بودهاست .
باوجوداین که تاکنون تعاریف بسیاری در سطوح بین المللی ، ملی ، منطقه ای و شهری از توسعه پایدار ارایه شدهاست اما تعریف قطعی از این مفهوم در مقیاس محله وجودندارد و ابعاد آن به درستی تجزیه و تحلیل نشدهاست (عزیزی، ١٣٨٥: ٣٧).
Polese & Stren شکل ٣: مؤلفه ، معیار و زیرمعیارهای تبیین کننده پایداری اجتماعی مأخذ: نگارندگان، ١٣٩١ ٥- یافته های تحقیق مؤلفه ها، معیارها و زیرمعیارهای پژوهش حاضر، وابستگی متقابل و درونی با یکدیگر دارند اما این وابستگی در تحلیل سلسله مراتبی (AHP) درنظرگرفته نمی شود.
به این معنا که اگر در جامعه ای شاخص های پایداری اجتماعی از حد مطلوبی برخوردار باشند، انتظار می رود توسعه پایدار در ابعاد زیست محیطی و اقتصادی نیز وجود داشته باشد.
لازمبه ذکرست در این پژوهش اهمیت شاخص - های پایداری اجتماعی ، توسط کارشناسان و در فرآیند تحلیل شبکه مشخص شدهاست (جدول ٢) که در تعیین اولویت های برنامه ریزی محلات شهری برای رسیدن به پایداری اجتماعی اهمیت دارد.