Abstract:
هدف اصلی مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که اتکا دولت ها به درآمدهای نفتی در فرایند توسعه سیاسی چه نقشی دارد؟ برای پاسخ به این پرسش با رویکرد اقتصاد سیاسی و با استفاده از نظریه دولت رانتیر از نظریات صاحبنظرانی مانند لوچیانی، تری لین، عاصم اوقلو ... بهره گرفتیم. نهایتا این فرضیه را مطرح ساختیم که اتکا به درآمدهای نفتی مانع دستیابی به توسعه سیاسی می شود. به دنبال این فرضیه، فرضیات فرعی نیز مطرح گردیدند که در یک زنجیره سازوکارهای این تاثیرگذاری را نشان می دهند.
روش این تحقیق، روش تطبیقی- تاریخی است و حیطه تحقیق چهار کشور ایران، عربستان، ترکیه و مالزی است که شامل دو دولت متکی به درآمدهای نفتی (ایران و عربستان) و دو دولت که درآمدهای عمده نفتی ندارند می شود. برای آزمون فرضیات، شاخص های توسعه سیاسی و اتکا به درآمدهای نفتی در یک دوره زمانی مشخص با یکدیگر مقایسه شدند.
بررسی شاخص های هفت گانه توسعه سیاسی در چهار کشور مورد مطالعه نشان داد، عربستان با بیشترین حد اتکا به درآمد نفت حایز پایینترین رتبه از نظر سطح توسعه سیاسی است. پس از آن ایران قرار دارد. میزان اتکای ایران به نفت گرچه بالاست اما این میزان از عربستان کمتر است. در مورد توسعه سیاسی نیز در جایگاه بالاتری نسبت به عربستان قرار دارد. اما دو کشور مالزی و ترکیه که دارای اقتصادهایی غیر متکی بر نفت بوده و دولت ها به مالیات های شهروندان خود اتکا دارند، از سطح بالاتری از توسعه سیاسی نسبت به دو دولت رانتیر ایران و عربستان برخوردارند.
Machine summary:
بررسي نقش نفت در توسعه سياسي : مطالعه تطبيقي ايران ، مالزي، ترکيه و عربستان ، ساناز ميرزايي طاهره قادري (تاريخ دريافت ٩١/١/٢٧، تاريخ پذيرش ٩٢/٠٣/٢٩) هدف اصلي مقاله حاضر پاسخ به اين پرسش است که اتکا دولت ها به درآمدهاي نفتي در فرايند توسعه سياسي چه نقشي دارد؟ براي پاسخ به اين پرسش با رويکرد اقتصاد سياسي و با استفاده از نظريه دولت رانتير از نظريات صاحبنظراني مانند لوچياني، تري لين ، عاصم اوقلو ...
اما دو کشور مالزي و ترکيه که داراي اقتصادهايي غير متکي بر نفت بوده و دولت ها به ماليات هاي شهروندان خود اتکا دارند، از سطح بالاتري از توسعه سياسي نسبت به دو دولت رانتير ايران و عربستان برخوردارند.
بنابراين به منظور کنترل بيشتر و غنا بخشيدن به استدلال تحقيق ، با بهره گيري از روش اتفاق به بررسي داده ها و اطلاعات سياسي و اقتصادي يک کشور مسلمان توليد کننده و صادر کننده نفت که عضو سازمان اوپک نيز باشد ميپردازيم و به اين ترتيب ايران و آن کشور، که به جهت دارا بودن ذخاير نفتي و صدور آن با هم مشترک هستند را مورد مطالعه قرار ميدهيم .
) 15 براساس اطلاعات و داده هاي جدول شماره ٤ ميتوان چنين نتيجه گرفت که هزينه هاي دولت نسبت به توليد ناخالص داخلي به عنوان شاخص بزرگ بودن دولت ، در دو کشور ايران و عربستان که اتکا به درآمدهاي نفتي دارند بيشتر از دو کشور ترکيه و مالزي است که منابع نفتي ندارند.