Abstract:
گاهی در احادیث ائمه ع سخن از شخصیتی با ویژگیهایی خاص است ، ولی به صراحت نامیاز او بـرده نشده و این امر باعث شده در طی اعصار، مصادیق گوناگونی برای آن شخصیت (چه بسا منظور ائمـه ع این مصداقها نباشد) بیان شوند؛ از جمله آن میتوان به «قـائم » اشـاره کـرد. در طـی دوران، مصـادیق متفاوتی حتی از سوی ائمه ع برای قائم بیان شده است . در این مقاله ، سعی شده بـا جـامع نگـری بـه روایات مربوط، معنا و مفهوم کامل و مصداق اصلی قائم ارائه شود. مصـادیق مختلـف و علـل صـحت یـا صحت نداشتن انتساب آنان به عنوان مصداق اصلی قائم یا به عبارتی دیگر، قائم اصلی(کسی کـه واجـد تمام ویژگیهای ذکر شده در روایات برای قائم باشد) بیان گردد. همچنین برخی از روایات هم خانواده در ریزموضوعات مطرحشده، مورد بررسی سندی و نقد محتوایی قرار گرفته اند تـا میـزان اعتبـار روایـت و موضوع سنجیده شود، با وجود اینکه کثرت روایات هم خانواده در یک موضـوع کـه بـر مطلـب مشـترکی دلالت میکند، حتی اگر متواتر لفظی نباشد، متواتر معنوی به شمار میرود؛ در نتیجه بیانگر اعتبـار واعتمـاد به آن موضوع است . با توجه به روایات و معنا و مفهوم کامل «قائم »، امام زمانعج مصداق اصلی معرفـی شده است ، ادله و راهکارهایی برای تمییز قائم اصلی از غیر آن(دیگر قائم ها) در روایات ارائه شده اسـت . در پایان، نقش شناخت معنا و مفهوم و مصداق قائم در شناخت دیگر روایات بیان شده است .
Machine summary:
از آنجایی که در طول تاریخ اسلام، به خصوص در دوران بنیامیه و بنیعباس، حاکمـان جـور و ظالم بر مردم حکومت داشـته انـد و بـر طبـق گـزارشهـای تـاریخی در دوران ایـن حکومت ها، دهها قیام و انقلاب کوچک و بزرگ توسط ائمه ع، شیعیان و طرفـداران ائمه و بیشتر علویان علیه آنان(حکام جور) صورت گرفته که برخی از آنها همچـون قیام زید بن علی مورد تأیید ائمه بوده است ، در نتیجه بنا بر تعریف روایی بایستی مراد از قائم ، افراد زیادی باشند، با بررسی مصادیق قائم در روایات و با توجـه بـه معنـای جامع ارائه شده از قائم ، مصداق بارز و اصلی این واژه تعیین میشود، به همین منظور به کمک روایات، مصادیق قائم تبیین میشود.
مفروض الطاعه قائم بأمر الله ناصح لعبـاد اللـه حـافظ لدین الله »(طبرسی، ١٤٠٣ق ، ج٢، ص٤٣٦) امام صادقع در تفسیر آیه «یوم ندعوا کل أناس بإمامهم » فرمودند: هر امامی قـائم زمان خویش است : «إمامهم الذی بین أظهرهم و هو قائم أهل زمانه »(همانجا) در روایتی امام جوادع همه ائمه ع را قائم معرفی کرده است : «ما منا إلا قائم بأمر الله و هاد إلـی دیـن اللـه »(صـدوق، ١٣٩٥ش ، ج٢، ص٣٧٨/ طبرسـی، ١٤٠٣ق ، ج٢، ص٤٥٠/ همو، ١٣٩٠ق ، ص٤٣٦) روایت دیگری از امام صادقع رسیده است که به قائم بودن کل ائمه ع تصریح دارد: «کلنا قائم بأمر الله »(کلینی، ١٣٦٢ش ، ج١، ص٥٣٧) روایت اخیر برای نمونه مورد بررسی سندی قرار میگیرد.
»(مفیـد، ١٤١٣ق ، ج٢، ص٣٤٧/ طبرسی، ١٣٩٠ق ، ص٣٨٧) در روایت دیگر از امام باقرع به نقل از جابر بن عبدالله (کسی که حدیث لوح را بیان کرده) نام ائمه به طور مبسـوط بیـان شـده و دربـارة امـام زمـانعج بـه عنـوان دوازدهمین امام آمده است : «أبو القاسم محمد بن الحسن هو حجه الله تعالی علی خلقه القائم أمه جاریه اسمها نرجس صلوات الله علـیهم أجمعـین .