Abstract:
از جمله چالش های مطرح در اقتصاد مناطق حاشیه کشور از جمله خراسان جنوبی، افزایش نرخ بیکاری و نابسامانی وضعیت اشتغال می باشد. با توجه به روند رو به افزایش جمعیت بویژه در مناطق شهری، بررسی و تحلیل اشتغال مناطق جهت تدوین برنامه ای مطلوب در راستای رشد و توسعه ضرورتی انکارناپذیر دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت اشتغال و شناسایی مزیت نسبی شهرستان بیرجند مبتنی بر رویکردهای نئوکلاسیک، نئوکینزین و نهادگرا، با استفاده از مدل های اقتصادی تغییرسهم و ضریب مکانی به تحلیل گروه های عمده فعالیت در مقاطع آماری 1375، 1385 و 1390 پرداخته است. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی– تحلیلی می باشد. داده های مورد نیاز نیز از مطالعات کتابخانه ای گردآوری شده است و مشتمل بر آمار گروه های عمده فعالیت در سطوح شهرستان بیرجند، استان خراسان جنوبی و ایران در دوره های مورد بررسی می باشد. بر اساس نتایج مدل تغییر سهم و ضریب مکانی، تکیه بر مزیت نسبی و قابلیت صادراتی زیربخش های صنعت شامل معدن، تامین آب، برق، گاز و ساختمان و خدمات بویژه مالی و بیمه، آموزش، امور عمومی و دفاع می تواند نقش موثری در رشد اشتغال بیرجند داشته باشد. علاوه بر این مدل swot، جهت تدوین کلیت برنامه توسعه استراتژیک در راستای بهبود وضعیت اشتغال در شهرستان بیرجند، تکیه بر راهبردهای تهاجمی شامل بر سرمایه گذاری بخش خصوصی در کشاورزی و صنعت، ایجاد کارگاههای صنعتی در نقاط شهری و روستایی شهرستان، بکارگیری تکنولوژی سازگار با دانش بومی و ارتقاء فعالیتهای بخش تامین آب، برق و گاز در راستای افزایش صادرات را پیشنهاد داده است.
Some of the economic challenges in the border areas of South Khorasan are increasing rate of unemployment and employment status by itself. Due to the growing population، especially in urban areas، an analysis of employment areas in order to establish the optimal program development is a necessity. The Aim of the present paper is then to identify the employment status and to recognize the comparative advantage of Birjand county، based on Neo Classic، and Institutionalism and Neo Keynesian approaches، using economic models shift share and Location Quotient of major groups of employment in 1375، 1385 and 1390. This research is applicable and the method used here is of analytic - descriptive. Data was collected from literature studies and statistics including data of major groups of employment in the county of Birjand، South Khorasan province of Iran during the period under study. This study showed that in periods of economic growth in the county of Birjand (85-1375) was negative. But in the 85 to 1390 it has increased by about 3 times. The result model displays the ability to export in industrial sub-sections Including mining، water، electricity، gas، construction and financial services، particularly insurance، education، public affairs، so defense measures play an effective role in regional economic growth.
Machine summary:
تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت اشتغال و شناسایی مزیت نسبی شهرستان بیرجند با استفاده از مدل تغییر سهم و ضریب مکانی، به تحلیل گروه های عمده فعالیت در مقاطع آماری ١٣٧٥، ١٣٨٥ و ١٣٩٠ پرداخته است .
براساس نتایج مدل تغییر سهم و ضریب مکانی، تکیه بر مزیت نسبی و قابلیت صادراتی زیربخش های صنعت شامل معدن ، تأمین آب ، برق ، گاز و ساختمان و خدمات به ویژه مالی و بیمه ، آموزش ، امور عمومی و دفاع میتواند نقش مؤثری در رشد اشتغال بیرجند داشته باشد.
با استفاده از داده های سطح کشور فعالیت های بخش خدمات بیرجند دارای مزیت نسبی میباشد و بخش صنعت نیز در سال ١٣٧٥ فعالیت پایه بوده اما در سال های ١٣٨٥ و ١٣٩٠ ضریب مکانی آن کاهش یافته که متأثر از تغییرات ساختاری ذکر شده در مدل تغییر سهم بوده است .
نتایج تحلیل اقتصاد پایه در شهرستان بیرجند نسبت به استان و کشور، ۱۳۷٥، ۱۳۸٥ و ۱۳۹۰ گروه شغلی ۱۳۷٥ ۱۳۸5 ۱۳۹۰ (رجوع شود به تصویر صفحه) با توجه به نتایج ارائه شده در جدول ٦ بخش صنعت در سطح استان و بخش خدمات در سطح استان و کشور دارای مزیت نسبی میباشد و قابلیت های صادراتی برای شهرستان بیرجند فراهم کرده است .
نتایج تغییر فرصت های شغلی با استفاده از روش تغییر سهم در شهرستان بیرجند نسبت به استان و کشور، دوره آماری ۱۳۸٥-۱۳۷٥ (رجوع شود به تصویر صفحه) با توجه به نتایج مدل تغییر سهم در سال های ١٣٨٥-١٣٧٥ (جدول ١١) تنها در زیربخش ساخت ، رشد اشتغال شهرستان منفی بوده که آن هم ناشی از تغییرات ساختاری و رقابتی است .