Abstract:
شواهد تجربی نشاندهنده نقش موثر فناوری اطلاعات (فاوا) در توسعه اقتصادی کشورهای پیشرفته است. لذا، کشورهای در حال توسعه نیز برای جهش اقتصادی مبتنیبر فناوری اطلاعات، باید تحلیل درستی از راهکارهای بهرهگیری از تحولات فناورانه در راستای رشد اقتصادی خویش داشته باشند. رویکرد نظام نوآوری، یکی از تئوریهای شایع در تحلیل توسعه نوآوریهای فناورانه محسوب میشود. گرچه، این رویکرد هنوز انسجام مفهومی کامل نداشته و همچنین از غنای متدلوژیک و ابزارهای تحلیلی گسترده برخوردار نیست. در این مقاله، با عاریه گرفتن مفهوم معماری از حوزه دانش معماری سازمانی فناوری اطلاعات، به معرفی مفهوم بدیع معماری نظام نوآوری فناوری اطلاعات و ارائه چارچوبی برای تعریف دقیق این مفهوم پرداختهایم. چارچوب ارائه شده با الهام از چارچوب معروف زکمن و با استفاده از مفاهیم مطرح در تئوری نظامهای نوآوری طراحی شده است. همچنین در قالب چارچوب مزبور، با استفاده از مطالعه پیمایشی مدل نهادی (فهرست نهادها) اشاعه فاوا در ایران تحلیل شده است. روششناسی استفاده شده در این پژوهش، روش تحقیق ترکیبی است. درمجموع 42 نهاد در سه سطح نهادهای عینی (فیزیکی)، مقرراتی و هنجاری مورد بررسی قرار گرفتهاند. در مورد وضعیت فعلی نهادهای موثر در اشاعه فاوا در ایران نیز، نتایج پژوهش نشان میدهد که در هر گروه نهادی در کشور مواجه با کاستیهای نهادی در اشاعه فاوا هستیم. البته این استنتاج در سطح مصادیق، برای تمام مصادیق نهادی صادق نمیباشد. نهایتا، با ذکر الزامات سیاستی استفاده از چارچوب طراحی شده میتوان آن را در تحلیل سایر فناوریها و حتی کلیت نظام نوآوری کشور نیز بهکار برد.
The empirical evidence shows that the Information Technology (IT) has a critical role in the economic growth of developed countries. Thus، the developing countries interested in economic development should be aware of the ways of employing technological innovations for achieving this goal. Innovation System approach is a pervasive method to analyze the technological innovations. However، this approach has not yet reached to the thoroughly conceptual integrity. In this paper، using the concept from Enterprise Architecture (EA) discipline as well as Innovation System theory، we have introduced a new concept called IT Innovation System Architecture and an accompanied framework. This framework is derived from Zachman framework in the EA field. Also، an institutional analysis of IT diffusion in Iran has been done. The research method employed in this paper is a survey on 42 institutional entities. Results represent very institutional shortcomings in IT diffusion in Iran. Finally، as a policy implications، it has been proposed that this framework could be used for analysis of other technologies in the national level and even national innovation system as a whole.
Machine summary:
ارائه چارچوبی برای معماری نظام نوآوری فناوری اطلاعات با تأکید بر اشاعه فناوری امیر محترمی ،*سیدحمید خداداد حسینی ،**شعبان الهی *** تاریخ دریافت ١٣٩٢/٢/١٤ تاریخ پذیرش ١٣٩٣/٣/٢٨ شواهد تجربی نشان دهنده نقش مؤثر فناوری اطلاعات (فاوا) در توسعه اقتصادی کشورهای پیشرفته است .
با توجه به این موضوع ، برای تحلیل نظام نوآوری فاوا، بهتر دیدیم تا از ابزارها و مفاهیم موجود در حوزه برنامه ریزی فناوری اطلاعات (به طور خاص مفهوم معماری) برای مقصود پژوهش حاضر استفاده کنیم .
بنابراین در مقاله حاضر نخست ؛ به دنبال تدوین یک چارچوب انسجام بخش برای تبیین و معماری نظام نوآوری و دوم ؛ بررسی نهادی اشاعه فناوری اطلاعات در کشور در قالب چارچوب معماری تدوین شده ؛ خواهیم بود.
نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه میزان اهمیت هر یک از گروه های نهادی در اشاعه فاوا (رجوع شود به تصویر صفحه) تحلیل داده های حاصله در مورد گروه نهادهای فیزیکی نشان میدهد که از آنجایی که سطح معنیداری محاسبه شده (٠/٠٠١) کمتر از سطح معنیداری معین (٠/٠٥) است فرض H١ مورد پذیرش واقع میشود بدین معنی که میانگین محاسبه شده پاسخ گویان برای میزان اهمیت تأثیر نهادهای فیزیکی در اشاعه فناوری اطلاعات (٤/٤٧) حدود ٠/٩٧ بیش از میانگین تعیین شده (٣/٥) است و بنابراین ازنظر جامعه آماری نهادهای فیزیکی در اشاعه فناوری اطلاعات مهم تشخیص داده شده است .
مطابق جداول ٥ و ٦، برای گروه نهادهای هنجاری نیز فرض H١ رد میشود بدین معنی که میانگین محاسبه شده پاسخ گویان برایوضعیت عملکردنهادهایمقرراتیدراشاعه فناوریاطلاعات در ایران (٢/٢٦) حدود ١/٢٤؛ کمتر از میانگین تعیین شده (٣/٥) است و بنابراین ازنظر جامعه آماری نهادهای مقرراتی عملکرد مناسب خود را در اشاعه فناوری اطلاعات در کشور ایفا نمیکنند.
"Comparing Innovation Systems: a Framework and Application to China’s Transitional Context", Research Policy, 30 (7).
"Sectoral Systems of Innovation and Production", Research Policy, 31 (2).