Abstract:
هدف: هدف مقاله، شناخت ابعاد و عوامل مؤثر بر فرهنگ دانش و ارائۀ مدل تبیین رابطۀ فرهنگ دانش با اثربخشی فرایندهای مدیریت دانش در یک سازمان دانشبنیان است. روش: روش پژوهش ترکیبی از مطالعات کتابخانهای، اسنادی و تحقیقات آمیختۀ اکتشافی است. ابتدا با مطالعۀ متون، ابعاد و عوامل مؤثر بر فرهنگ دانش استخراج و مدل مفهومی ترسیم شد. سپس پرسشنامه پس از تأیید و نظرسنجی از خبرگان و بررسی وضعیت مدیریت دانش در سازمان، بین محققان (که به روش نمونهگیری احتمالی انتخاب شده بودند) توزیع شد. دادههای جمعآوریشده از طریق نرمافزارهای SPSS و AMOSبررسی و تحلیل شدند. ارتباط اجزای مدل (عوامل زمینهای و ابعاد فرهنگ دانش) با طرح 5 فرضیه و با استفاده از آزمون ضریب همبستگی بررسی شد. یافتهها: نتایج بهدستآمده از مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که بین عوامل زمینهای و ابعاد فرهنگ دانش و نیز بین فرهنگ دانش و اثربخشی مدیریت دانش رابطۀ معنادار و مثبتی وجود دارد. ارزیابی متغیرهای مدل مفهومی نشان داد که ویژگیهای کارکنان، فناوری اطلاعات و ویژگیهای شغلی بر تسهیم دانش و تولید آن تأثیر معنادار و مثبتی دارد، اما این عوامل تأثیر معناداری بر همکاری و یادگیری دانش ندارند.
Machine summary:
ارزيابي متغيرهاي مدل مفهومي نشان داد که ويژگي هاي کارکنان ، فناوري اطلاعات و ويژگيهاي شغلي بر تسهيم دانش و توليد آن تأثير معنادار و مثبتي دارد، اما اين عوامل تـأثير معناداري بر همکاري و يادگيري دانش ندارند.
از طرفي وجود جمعيت به نسبت مناسب کارکنان (حدود ٦٦ درصـد) کـه تسهيم ايده ها را سبب پيشرفت شغلي ميدانند، مبين نظر ديلانگ و فاهي (٢٠٠٢)؛ دراکر (١٩٩٩)؛ گوپتا و گويندراجان (٢٠٠٠)؛ ونگـر و ديگـران (٢٠٠٢)؛ هـال (٢٠٠١)؛ نانوکـا (١٩٩٤)؛ شـارارت واسورو (٢٠٠٣)؛ کونلي و کلوي (٢٠٠٣) و هيـورلي وگـرين (٢٠٠٥) اسـت کـه از عناصـر مهـم و ضروري براي ايجاد و توسعۀ فرهنگ دانش را فرايندهاي کسب وکار و ساختار سازماني حمايتي و سيستم هاي پاداشي مناسب ميدانند.
بررسي ويژگيهاي کارکنان نشان داد که در زمينۀ تسهيم ايده ها و نظرها به عقيدة بيش از نيمي از پاسخگويان (٥٦ درصد) با رضايت شخصي براي افزايش اعتبـار حرفـه اي خـويش بـه ايـن کـار اقدام ميکنند و از طرفي ٦٤ درصد رضايت شخصي خود را در توسعۀ ايـده هـا و نظرهـا در حـوزه تخصصشان مطرح کرده بودند و بيش از ٦٠ درصد آنها اين امر را سبب توسعۀ اعتبار ميدانستند.
در زمينـۀ همکـاري دانـش ، نتـايج نشـان داد کـه ٣٢/٥ درصـد بـه تسـهيم اطلاعـات و دانـش در پايگاه هاي دانشي معتقد بودند و ٣٩ درصد افراد نتايج يافته ها، اطلاعات و دانش را از طريق مسـتندات نوشتاري در سازمان با ديگران تسهيم ميکردند.
• ويژگيهاي کارکنان ، فناوري اطلاعات و ساختار سازماني تأثير معناداري بر يادگيري دانش ندارد، در حاليکه ويژگيهاي شغل تـأثير معنـادار و مثبتـي بـر يـادگيري دانـش بـه ميـزان ٠/٥٩٨ دارد.