Abstract:
دعوای مشتق دعوایی است که توسط سهامداران شرکت علیه مدیران درجهت استیفای حقوق شرکت اقامه میگردد.امکـان اقامـه دعـوای مشـتق بـه دلیـل تخلـف مدیران درانجام وظایفی است که درقبال شرکت تعهدنمودهاند.پیش ازتصـویب قانون ٢٠٠٦انگلستان قاعده فاس هارباتل شـرکا راجـز درمـوارد اسـتثنائی ازاقامـه دعوای مشتق محروم مینمود.برای نخستین بارقـانون شـرکت هـای ٢٠٠٦انگلـیس ضمن شناسایی این حق وچگونگی اعمال آن به عنوان یکی ازحقـوق سـهامداران اقلیت ،اوضاع واحوالی راکه براساس آن میتـوان اقـدام بـه طـرح دعـوای مشـتق نمودگسترش داد.درحقوق ایران، ماده ٢٧٦لایحه قانونی اصلاح قسمتی ازقـانون تجارت ١٣٤٧به امکان اقامه دعوای مشتق اشاره میکند.لایحه تجارت ١٣٨٤نیزدر ماده ٤٧٣به شکل گسترده شرایط اقامه این دعوا رابیان کـرده اسـت .بـا توجـه بـه تحولات نظامهای حقوقی وبه ویژه نظام حقوقی انگلستان،لزوم تصـویب مقـررات جدیدومفصل دراین زمینه ضروری میباشد.
Machine summary:
Law Commission 0 پـس ازمطالعـه تطبیقـی سـایر نظـام هـای حقـوقی درگـزارش خـود تحـت عنـوان «غرامـات سهامداران »١باتمرکزبردعوای مشتق ،برلزوم شناسایی واصلاح حـق اقامـه دعـوای مشـتق بـه عنوان حقی قانونی تأکیدنمود.
همچنین مطابق ماده ٢٦٢قانون شـرکت هـا، درصـورتی کـه شرکت علیه مدیران خطاکاردعوایی طرح کرده که سبب آن دعواقابل پیگیری به عنـوان دعوای مشتق نیزباشد (یعنی سبب متعلق بـه شـرکت باشـد)،سـهامدار مـی توانـد بـا اثبـات شرایط ذیل ازدادگاه تقاضای صدورمجوزجهت پیگیری آن دعـوا رابـه عنـوان دعـوای 0 مشتق بنماید:١١-شرکت دعواراباجدیت پیگییری نمیکنـد ٢-پیگیـری دعـوا بـه عنـوان دعوای مشـتق مناسـبتر میباشـد ٣.
در مادة ٩٠ لایحه بـا قیـد حدنصـاب لازم برای اقامۀ چنین دعوایی، به تعریف دعوای مشتق به شرح زیر پرداخته است : « شخص یا اشخاصی که مجموع سهام آنان حداقل یک پـنجم مجمـوع سـهام شـرکت باشد میتوانند در صورت تخلف یا تقصیر رییس و اعضای هیات مدیره و یا مدیر عامـل بـه 0 نام و از طرف شرکت ، علیه رییس یا تمام یا بعضی از اعضـای هیـات مـدیره و مـدیر عامـل اقامه دعوا کنند و جبران کلیه خسارات وارد به شرکت را از آنها مطالبه کنند؛ به این دعوا دعوای مشتق گویند».
وجه تمایز دیگر دو نظام حقوقی در این رابطه آن است که در حقوق ایـران سـهامداران تنها مجـاز بـه طـرح دعـوای مشـتق از ابتـدا بـوده و بـرخلاف قـانون شـرکت هـای انگلـیس نمیتوانند از دادگاه درخواست کنند تا دعـوایی را کـه شـرکت خـود آغـاز نمـوده، دنبـال نمایند.
Dine, Janet (1999), Company law, London, Cavendish publishing Limited, second edn, P.