Abstract:
در این مقاله، با ارائۀ یک دستهبندی چهارگانه از معتقدان به سازگارگرایی و ضدسازگارگرایی تکامل داروینی با الهیات و خداباوری، آرای برخی از مهمترین نمایندگان این دستههای چهارگانه مطرح شده است. داکینز و دنت از گروه ضدسازگارگرایان اتئیستی و علامه طباطبایی از گروه ضدسازگارگرایان خداباور انتخاب شدهاند. جان هات در گروه سازگارگرایان تفکیکی و شهید مطهری و پلانتینگا نیز در گروه سازگارگرایان خداباور مورد بررسی قرار گرفتهاند. پس از بررسی آرای هر گروه و بیان برخی از انتقادات، در پایان، در مورد امکان سازگاری تکامل داروینی (با برخی ویژگیهای آن مثل انتخاب طبیعی) با الهیات و خداباوری تردیدهایی مطرح شده است.
Machine summary:
"او در تأکید بر سازگاری توحید، خداباوری و تکامل چنین میگوید: خود داروین که اصلی به نام «انطباق با محیط» ذکر میکند و میگوید موجود زنده در هر محیطی که باشد خودش را با محیط منطبق میکند، این اصل را به شکلی ذکر کرد که به او اعتراض کردند، گفتند تو از اصل «انطباق با محیط» مانند یک اصل ماوراءالطبیعی سخن میگویی و حق هم همین بود، زیرا [این اصل] این مطلب را ثابت کرد که هر موجودی در هر محیطی که هست، حتی بدون آن که خود او بخواهد و اراده کند و بدون آن که خود او تشخیص بدهد، یک نیروی مرموز داخلی وضع اعضا و جوارح و شرایط زندگی او را در داخل طوری میسازد که با محیط جدید متناسب باشد، و این یکی از آن رموز عجیب خلقت است، یعنی یکی از رموزی است که نشان میدهد اصل هدایت الهی در بطون همۀ موجودات هست، آن «نور السموات و الارض» در همه جا هست؛ موجود را در هر شرایطی که قرار بگیرد، به سوی خیر و کمال خودش هدایت میکند، بدون آن که خود آن موجود درک کند و بفهمد.
آیا نظام احسن الهی که مبتنی بر طراحی قبلی و غایتمندی نظام آفرینش است، با انتخاب طبیعی سازگاری دارد؟ با توجه به مباحث فوق و پرسشها و ملاحظات جدی دربارۀ هر کدام از این دیدگاهها، به نظر میرسد امکان سازگاری حقیقی و معنادار میان تکامل زیستی داروینی (بر اساس انتخاب طبیعی و ویژگیهای آن، یعنی غیرطراحیشده بودن ولی منظم، تدریجی، انباشتی و غیرغایتمند بودن) با فرض خداوندی فاعل و قادر و عالم و غایتمند به سادگی امکانپذیر نباشد و دستکم یا باید از معناداری حقیقی برخی آیات آفرینش انسان صرفنظر کرد، و یا این تعارض را پذیرفت."