Abstract:
علم کلام در جهان اسلام به شاخه های مختلفی منشعب شده است که کلی و مهم ترین شعبه آن تقسم آن به علم کلام امامیه و اهل سنت است که در آموزه های مختلف کلامی با یکدیگر افتراق و قرابت دارند. یکی از علل این اختلاف به اختلاف در منابع بر می گردد. «حجیت عمل صحابه» یکی از منابع کلام اهل سنت است که آن را به عنوان یک منبع معتبر دینی تلقی نموده و اعتبار آن را به آیات متعددی استناد می کنند. کلام امامیه با ادله مختلف اعتبار این منبع را بر نتافته است. در این مقاله بعد از گزارش دیدگاه اشاعره در اعتبار منبع فوق و نقل استدلالشان در استناد به آیات، ضعف استناد آنان از منظر خود آیات روشن خواهد شد.
Machine summary:
"اشاعره و اعتبار عمل صحابه اشاره شد که اکثریت اهل سنت در کنار قرآن و سنت نبوی از سنت و عمل صحابه نیز به عنوان حجت الهی و منع و مرجع معتبر در عرصه های مختلف اعم از اعتقادی، فقهی و اخلاقی یاد می کنند، چنان که شیخ اشاعره یعنی ابوالحسن اشعری بعد از اشاره به اختلاف طلحه، زبیر، عایشه ومعاویه با امام علی(ع) آن را به عنوان اجتهاد مخالفان حضرت توجیه کرده و به طور مطلق تمام صحابه را مأمون و پیراسته از اتهام در دین توصیف کرده و در مقام تعلیل به ثناء خدا و پیامبر(ص) استناد می ورزد.
اشاره شد که اکثریت اهل سنت از سنت صحابه دفاع کرده اند اما برخی منتقد آن بودند، چنان غزالی میگوید: «کسی که ممکن است غلط یا سهو کند عصمت ندارد، لذا قولش حجت نیست در اینصورت چگونه ممکن است که به قول او احتجاج کرد؟ چگونه ممکن است برای گروهی عصمت تصور نمود، در حالی که بین آنان اختلاف فراوانی وجود داشته است؟ و چگونه این احتمال داده میشود، در حالی که صحابه خود اتفاق نمودهاند بر این که میتوان با اقوال و رفتار صحابی مخالفت نمود؟ ...
در این مقاله ضمن گزارش استدلال آنان در تمسک به آیات عدم اتقان وجه استدلالشان روشن شد که حاصلش به دو نکته بر می گشت که اولا تأیید صحابه به نحو مطلق در آیات وجود ندارد و ثانیا تأیید فی الجمله نیز به صورت دائمی نیست، بلکه ناظر به ظرف زمان خاصی و به تعبیری مشروط است و خود قرآن به خطا، گناه و ارتداد برخی از صحابه تأکید دارد."