Abstract:
هدف پژوهش حاضر تبیین سیر تطور و بازشناسی الگوی باروهای شهری به منظور دستیابی به گونهبندی و علتهای تحول آنهاست. برای این منظور، با روش تفسیری تاریخی، ساختار اجتماعی و سیاسی در تاریخ ایران بررسی و به سه مرحله دستهبندی شدهاست؛ سپس، تحولات شکلی باروها در دورههای مورد مطالعه بررسی شده و در نهایت نقشهها و اسناد باستانشناختی در هر دوره، با توجه به این ساختار، تحلیل و تفسیر گردیدهاست. نتایج نشانمیدهد که از نظر کالبدشناسی، سه گروه از مهمترین شهرهای دفاعی عبارتاند از: قلعهشهرها، شهرهای زیرزمینی و شهرهای متراکم؛ همچنین، نتایج حاکی از آن است که تغییرات کالبدی باروها از اوج تا فرود، عمدتا دارای علل نظامی بودهاست، به طوری که دگرگونی شیوۀ دفاع در اواخر عصر قاجار، ارزش و اهمیت اولیۀ باروها را ازبینبرد. استنتاج نهایی، ارائۀ دیاگرامهایی است که خصوصیات کالبدی باروهای شهری را در هر دوره متناسب با تحولات نظامی نشانمیدهد.
The present paper aims atclarifying the trend of evolution and recognition of the city walls, with the aim ofdiscovering the reasons for their evolutionand classification. To that end, the socio-political structures of historical periods of Iran have been studied and classified into three general phases, based on their commonalities. Using historical interpretation method, the physical changes of the city walls over the studied courses were investigated. Ultimately, drawings and archaeological documents of each erawere interpreted considering the socio-political and military factors. The results show that three groups of the most important defensive cities in Iran are: castle towns, underground towns, and dense towns. The results indicate that city walls, in their own evolutionarytrend, have covered the distance from the peak to bottom positions. These physical changes have mainlyhad military reasons. The city walls, at the end of Qajar era, due to fundamental changes in the defense method, began to lose their initial value and significance. The final conclusion is presented through diagrams that show the physical characteristics of the city walls in each era, consistent with the military transformations.
Machine summary:
برای این منظور، با روش تفسیری تاریخی ، ساختار اجتماعی و سیاسی در تاریخ ایران بررسی و به سه مرحله دسته بندی شده است ؛ سپس ، تحولات شکلی باروها در دوره های مورد مطالعه بررسی شده و در نهایت نقشه ها و اسناد باستان شناختی در هر دوره ، با توجه به این ساختار، تحلیل و تفسیر گردیده است .
نتایج نشان می دهد که از نظر کالبدشناسی ، سه گروه از مهم ترین شهرهای دفاعی عبارت اند از: قلعه شهرها، شهرهای زیرزمینی و شهرهای متراکم ؛ همچنین ، نتایج حاکی از آن است که تغییرات کالبدی باروها از اوج تا فرود، عمدتا دارای علل نظامی بوده است ، به طوری که دگرگونی شیوه دفاع در اواخر عصر قاجار، ارزش و اهمیت اولیه باروها را ازبین برد.
هدف اصلی مقاله حاضر بررسی روند تغییرات کالبدی حصارها و باروهای شهری در دوره های مهم تاریخ ایران به منظور دستیابی به گونه بندی و علت های تحول شهرهای دفاعی است .
ساختار کالبدی و فضایی این مکان ها با وضع امنیتی در زمان ایجاد آنها ارتباط داشته که در دوره های بعد نیز به هنگام هرج ومرج و غارتگری مورد استفاده بوده و چه بسا تجهیز شده و تکامل یافته اند؛ به عنوان مثال ، «دژ شهر حسن آباد در غرب سنندج از آثار پیش از اسلام است ، اما استفاده از آن پس از یورش مغول ها توسط والیان محلی حائز اهمیت است » (زارعی ، ١٣٩٢: ٤٩).