Abstract:
یکی از مهم ترین پیامدهای حمله آمریکا به عراق و سرنگونی رژیم صدام حسین، افزایش ناامنی و خشونت در عراق بود. خشونتی که بارزترین جلوه آن، در حملات تروریستی، اغلب به صورت بمب گذاری انتحاری، جلوه گر شده است. در بازه زمانی 2003 تا 2008 این خشونت ها و حملات تروریستی افزایش بی سابقه ای یافت به طوری که پس لرزه های آن هنوز هم کماکان ادامه دارد. هدف نوشتار حاضر، پاسخگویی به این سوال است که زمینه های دخیل در بروز و افزایش حملات تروریستی در عراق پس از سقوط صدام کدامند؟ در پاسخ به این پرسش، با فاکتور گرفتن از عاملان حملات تروریستی و اهداف آنان ، این فرضیه مطرح میشود که عوامل مختلف تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در افزایش حملات تروریستی در عراق جدید نقش دارند. در چارچوب فرضیه فوق و با استفاده از مدل نظری سازه انگاری، سه عامل اصلی شامل تاریخ سیاسی عراق و حزب بعث، اختلافات قومی و مذهبی و حمله آمریکا به عراق مطرح و مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرند.
Machine summary:
نوشــتار حاضــر قصــد دارد بــه ايــن پرســش اساســي بپــردازد کــه عوامــل زمينــه ســاز در بــروز و افــزايش حمــلات تروريســتي، اغلــب بــه شــکل بمــب گــذاري انتحاري، در عراق پـس از سـرنگوني رژيـم صـدام کدامنـد؟ در پاسـخ بـه ايـن پرسـش ، بـا فـاکتور گـرفتن از عـاملان حمـلات تروريسـتي و اهـداف آنـان ، ايـن فرضـيه مطـرح مــيشــود کــه عوامــل مختلــفِ تــاريخي، سياســي، فرهنگــي و اجتمــاعي در افــزايش حمــلات تروريســتي در عــراق جديــد نقــش دارنــد.
«ونـت » در مورد مسئله سـاختار- کـارگزار چنـين توضـيح مـيدهـد: «ريشـه هـاي مسـئله کـارگزار- سـاختار در دو سـخن بـديهي دربـاره حيـات اجتمـاعي قـرار دارد کـه زيربنـاي قسـمت اعظـم وارســي علمـي اجتمــاعي اســت : ١) انسـان هــا و ســازمان هـاي آنــان ، کنشــگراني داراي مقصود هستند که کـنش هـاي آنـان بـه بازتوليـد يـا تغييـر شـکل جامعـه اي کمـک ميکند که در آن زندگي ميکننـد؛ و ٢) جامعـه از روابـط اجتمـاعي سـاخته شـده کـه بـه تعامل هاي بين اين کنشگران داراي مقصود، ساختار ميدهد» (ونت ، ١٣٨٥: ٦٦) به طور کلـي، گـزاره هـاي مهـم هسـتيشناسـانه سـازه انگـاري را در سـه مـورد زيـر مـيتـوان خلاصـه کــرد: ١) ســاختارهاي فکــري و هنجاري(انگــاره هــا) نيــز بــه انــدازه ســاختارهاي مــادي اهميــت دارنــد.
(دهشيار، ١٣٨٦: ٣٦) گرچه ، مفـروض اسـت کـه افـزايش حمـلات تروريسـتي، پـس از حملـه آمريکـا به عراق و سقوط صـدام بـه وقـوع پيوسـت امـا خشـونتي کـه امـروزه در عـراق جريـان دارد بــه نــوعي ميــراث سياســي گذشــته اســت بــا ايــن تفــاوت کــه امــروزه خبــري از اختنــاق و ســرکوب سياســي نيســت و ورود بــازيگران جديــد داخلــي، منطقــه اي و بين المللـي بـه عرصـه رقابـت ، بـر پيچيـدگي اوضـاع افـزوده اسـت .
در ايـن راسـتا، بـا ايـن فرضـيه کـه عوامـل مختلــف تــاريخي، فرهنگــي، اجتمــاعي و سياســي در افــزايش حمــلات تروريســتي در عراق نقـش دارنـد سـه عامـل تـاريخ سياسـي عـراق و حـزب بعـث ، اختلافـات قـومي- مذهبي و حمله آمريکا بـه عـراق مطـرح و بـه تجزيـه و تحليـل آن هـا پرداختـه شـد.