Abstract:
ملی شدن صنعت نفت در ایران و به دنبال آن کودتای ٢٨ مردادو بررسـی رفتـار سیاسـی کـشورهای درگیر در این مساله از زوایای بسیاری مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است . اما پژوهشی مبتنی بر اسـناد و مطبوعات آمریکا، به عنوان بازیگر اصلی این برهه از تاریخ ایران ، به شکلی مستدل انجـام نگرفتـه اسـت . پژوهش حاضر به روش تحلیل تاریخی و باتکیه بر اسناد وزارت خارجه آمریکاو روزنامهنیویورک تایمز، در پی آن است تا ضمن ارائه تصویری شفاف از موضع سیاستمداران آمریکا، خـوانش و برداشـت آنـان از دورة ملی شدن نفت و علل ناکامی دکتر مصدق از منظر این اسناد را مورد واکـاوی قـرار دهـد. در واقـع مـساله اصلی در پژوهش حاضر این است که نگرش دولتمردان و جامعه آمریکا به ملی شـدن صـنعت نفـت و روی کار آمدن دکتر مصدق بر اساس اسناد موجود، بر چه اصولی استوار بوده و ناکـامی دکتـر مـصدق ریـشه در کدام روند تاریخی و رفتاری نهفته بوده است .
Machine summary:
"بر این اساس مسئله اصلی در پژوهش حاضر را به این شکل میتـوان صـورت بنـدی نمـود کـه نگرش دولت آمریکا در قبال نهضت ملی شدن صـنعت نفـت بـر چـه بنیادهـایی اسـتوار بـود اسـت و رسانه های آن کشور چه تصویری از ایران در این دوره ارائه می کردند؟ فرضیه ی اصـلی تحقیـق حاضـر که از سوی اسنادو مدارک تاریخی نیز پشتیبانی میشود، بیان کنندة این ادعاست که دولتمردان آمریکـا با در نظر گرفتن اهمیت استراتژیکی ایران در منطقه ، ضمن بازگشت از سیاست بی طرفی مورد ادعـای خود، با سیاست انگلستان همراه شده و با سازش ناپذیر خواندن دکتر مصدق سـعی کردنـد وی را عامـل اصلی حوادث منجر به کودتای ٢٨ مرداد قلمداد نمایند.
(١ p;١٩٥١ ,٥ New York Times; Aug) لذا نتیجه فعالیت های هری من بـه آنجا ختم شد که ایران دولت انگلستان را به عنوان دارندة وکالت شرکت نفت به شـرط پـذیرش اصـل ملی شدن صنعت ، پذیرفت (مصدق ، ١٣٧٥: ٢٢٩) و ریچارد استوکس به نماینـدگی از دولـت انگلـستان برای سر گیری مذاکرات در ٣٠ مرداد وارد ایران شد؛ ولی پیشنهادات استوکس نیز که در هـشت مـاده تنظیم شده بود، توسط هیئت دولت ایران رد شدو به این ترتیب مذاکرات بار دیگر به بن بـست رسـید.
1952), گام نهایی به نظر میرسید که آمریکا دیگر به تصمیم قطعی خود در همراهی بـا انگلـستان حتـی در اجـرای کودتا رسیده است و بیش از این نمیتوانست به مصدق میدان عمل دهد، اما با پیـشنهاد وزارت خارجـه آمریکاو با موافقت دولت انگلستان قرار شد تا طرح مشترکی از سوی ترومن و چرچیـل کـه بـه طـرح ترومن -چرچیل معروف شد برای حل مسأله نفت ارائه شود."