Abstract:
اهداف : توسعه و امنیت مناطق مرزی یکی از مهم ترین دغدغه های دولتمردان است . درراستای تحقـق این امر، تاسیس بازارچة مرزی یکی از شناخته شدهتـرین روشهـای توسـعة اقتـصادی ایـن نواحی محسوب می شود. این مراکز اقتصادی می توانند نقش قابل توجهی در به ارمغانآوردن توسعه وامنیت مناطق مرزی داشته باشند. در این پـژوهش ، بـه بررسـی تـاثیرات فـضایی - کالبدی بازارچة مرزی ماهیرود شهر سربیشه در منطقه ، بعد از تاسیس آن پرداخته می شود. روش: این پژوهش ازحیث ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی محسوب می شود. اطلاعـات موردنیاز پژوهش به دو شیوة کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه ، مـصاحبه و بازدیـد میـدانی ) گردآوری شدهاند. اطلاعات گردآوریشده از ١٣٥ نفر جامعة نمونه ، با استفاده از نـرمافـزار SPSS درقالب روشهای آماری توصیفی و استنباطی تجزیه وتحلیل شده اند. یافته ها/ نتایج : نتایج حاکی از آن است که با فعالشدن بازارچة مـرزی مـاهیرود سربیـشه ، در بخش تغییرات کالبدی اقدامات عمرانـی ازقبیـل احـداث جـاده، فـراهم نمـودن تاسیـسات زیربنایی آب، برق، تلفن و مراکز بیمه و بانک صورت گرفته است . در این بازارچه علاوه - بر افزایش انگیزه برای سکونت و افزایش اشتغال، کاهش محرومیت را به دنبال داشته است . نتیجه گیری: این بازارچه در سطح خرد در محـدودة سـکونتگاههـای روسـتایی و در سـطح منطقة مرزی، تاثیرات مثبتی در ابعاد کالبدی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی داشـته اسـت . ایـن مطلب نشان می دهد که باید به بازارچة مرزی در چارچوب برنامه های آمایش ملی ، اسـتانی و مناطق مرزی توجه جدی شود.
Machine summary:
تحلیل نقش بازارچة مرزی ماهیرود در توسعة فضایی - کالبدی منطقة مرزی با تأکید بر عامل مهاجرت و کاهش محرومیت سیدهادی زرقانی (دانشیار جغرافیای سیاسی ، دانشگاه فردوسی مشهد، نویسندة مسئول ) h-zarghani@um.
تأسیس و فعالیت بازارچة مرزی ماهیرود تا چه میزان در کاهش محرومیت منطقة مرزی سربیشه نقش داشته است ؟ متناظر با سؤالات ذکرشده، فرضیه های تحقیق طرح شدهاند که برای جلوگیری از تکرار، در قسمت ارزیابی فرضیه ها ذکر شده اند.
همانطورکه ذکر شد، مهم ترین کارکرد بازارچه های مرزی و هدف از تأسیس آنها، ایجاد توسعه و برقراری امنیت در مناطق مرزی است که این موضوع درقالب مدل مفهومی تحقیق ، در شکل (٣) نشان داده شده است : / شکل ٣- کارکرد بازارچة مرزی و تأثیر آن بر امنیت و توسعة مناطق مرزی مأخذ: نگارندگان، ١٣٩٢ ٥.
تأثیرات فضایی - کالبدی بازارچة مرزی ماهیرود سربیشه تأسیس و فعالیت بازارچة مرزی ماهیرود سربیشه در سال ١٣٨٨ در استان خراسان جنوبی ، پیامدهای مثبتی در سطح منطقه (شهر سربیشه ، بخش درح و روستاهای مناطق مرزی ) داشته است و حتی احداث جادة آسفالت بازارچه به ولایت فراه در افغانستان نشان می دهد که تأثیرات این بازارچه فراتر از مرزها است .
فرضیة دوم فرضیة دوم این تحقیق ، ازنظر مردم و مسئولان، به تأثیر مثبت ایجاد و فعالیت بازارچة مرزی ماهیرود بر افزایش انگیزة سکونت مردم محلی و کاهش مهاجرت از منطقة مرزی اشاره داشته است .