Abstract:
اراده به معنای خواستن، محبت، طلب و امر و دستور آمده است. در قرآن کریم به انواع مختلفی از اراده اشاره شده است که ارادة الهی در بالاترین سطح آن قرار دارد و پس از آن ارادة انسانی، فطری و شیطانی قرار دارند. ارادة انسانی به فرد این اختیار را میدهد که اعمال خیر و شر انجام دهد و خویشتن مسئول پاسخگویی به این اعمال در روز قیامت باشد. اراده در مواضع خیر و شر به کار میرود که ارادة خیر شامل ارادة اصلاح و تغییر، نصحیت، تلاش برای آخرت، شیردهی مادر و خویشتنداری (شکیبایی) میگردد و نیز ارادة شر شامل اموری مانند ارادة گمراهی، نیرنگ و فریب، خیانت، فجور، قتل و جبروت، فرار از امر واجب، کفر و الحاد و ولایت کافران میشود. مقالة حاضر میکوشد با بررسی متن قرآن کریم و با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و به شیوة کتابخانهای، انواع اراده را در قرآن کریم با ذکر مثالهایی دربارة هر یک، مورد تبیین و بررسی قرار دهد.اراده به معنای خواستن ، محبت ، طلب و امر و دستور آمده است . در قرآن کریم به انواع مختلفی از اراده اشاره شده است که ارادة الهی در بالاترین سطح آن قـرار دارد و پس از آن ارادة انسانی، فطری و شیطانی قرار دارند. ارادة انسانی به فرد این اختیـار را میدهد که اعمال خیر و شر انجام دهد و خویشتن مسئول پاسخگویی به ایـن اعمـال در روز قیامت باشد. اراده در مواضع خیر و شر به کار میرود که ارادة خیر شـامل ارادة اصلاح و تغییر، نصحیت ، تلاش برای آخرت ، شیردهی مادر و خویشتنداری (شکیبایی) میگردد و نیز ارادة شر شامل اموری ماننـد ارادة گمراهـی، نیرنـگ و فریـب ، خیانـت ، فجور، قتل و جبروت ، فرار از امر واجب ، کفر و الحاد و ولایت کـافران مـ شـود. مقالـۀ حاضر میکوشد با بررسی متن قرآن کریم و با بهره گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و به شیوة کتابخانه ای، انواع اراده را در قرآن کریم با ذکر مثال هایی دربارة هر یک ، مورد تبیین و بررسی قرار دهد.
Machine summary:
"پـس هـیچ مخلـوقی وجـود ندارد، مگر اینکه برای خداوند سجده میکند، اما انسان هـا تسـبیح آنـان را نمـیفهمنـد؛ زیـرا خلاف زبان آنهاست و این امر در میان حیوانات ، جمـادات و گیاهـان عـام اسـت ، آ گونـه کـه ابن مسعود گفته است : «ما همـراه پیـامبر(ص ) غـذا مـیخـوردیم ، در حـالیکـه تسـبیح غـذا را میشنیدیم » (ترمذی ، ١٩٨٧م .
خداوند متعال رفتار آنها را زمانی که نفس خویش را ارزان فروختند، تقبیح فرموده اسـت ؛ زیرا آنان نفس خود را به کفر فروختند و به خاطر حسادت نسـبت بـه اینکـه پیـامبر از اعـراب مبعوث شده است و مورد اطاعت و تبعیت قرار میگیرند، به قرآن و پیامبر(ص ) ایمان نیاوردند و بدین خاطر، آنها مورد غضب الهی قرار گرفتند؛ زیرا آنها به حضرت عیسی (ع ) نیز کفر ورزیدنـد و مورد «عذاب مهین » از جانب خداونـد قـرار گرفتنـد (ر.
٢ـ٢ـ٤) ارادة نیرنگ و فریب خداوند در قرآن کریم بندگان مؤمن خویش را به آماده سازی برای مقابله بـا دشـمنان امـر فرموده است : ﴿وأعدوا لهم ما استطعتم من قوة ومن رباط الخیل ترهبون به عـدو اللـه وعدوکم وآخرین من دونهم لا تعلمونهم الله یعلمهم وما تنفقوا من شیء فـی سـبیل الله یوف إلیکم وأنتم لا تظلمـون : هـر نیرویـی در قـدرت داریـد، بـرای مقابلـه بـا آنهـا [= دشمنان ] آماده سازید و (همچنین ) اسب های ورزیـده (بـرای میـدان نبـرد)، تـا بـه وسـیلۀ آن دشمن خدا و دشـمن خـویش را بترسـانید؛ و (نیـز) گـروه دیگـری غیـر از اینهـا را کـه شـما نمیشناسید و خدا آنها را میشناسد؛ و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیۀ دفاعی اسـلام ) انفـاق کنید، به طور کامل به شما بازگردانده میشود و به شما ستم نخواهد شد﴾ (الأنفال ."