Abstract:
فرضیة ما چنین است که بیژن، پهلوان جوان گودرزی، پیش از سفر هدفمند خود به ارمان زمین، بر آن بوده است تا پس از فراگیری مراحل نظری آیین مهر تحت ارشاد پیر طریقت یا مقام پدر مهری دست به آزمون عملی بزند و برای اثبات شایستگی خویش در جایگاه سالک رشد یافتة مهری، به جرگة مهریاران درآید. با توجّه به جهان شمولی آیین میتراپرستی در عصر اشکانی، قرابت و همانندی بسیاری میان هفت مقام سلوک میترایی با هفت مرحلة سفر بیژن به چشم میآید و در عین حال، میان این هفت مقام آیینی با هفتخانهای مرسوم حماسی مشابهت زیاد دیده میشود. در این پژوهش، کوشیدهایم تا فرضیة خویش را با درافزودن شواهد و مستندات، علمی و مستدل سازیم
Machine summary:
مهر پویای هفت خان پردازی و سایه های اودین سیما منصوری 1 چکیده فرضیة ما چنین است که بیژن، پهلوان جوان گودرزی، پیش از سفر هدفمند خود به ارمان زمین، بر آن بوده است تا پس از فراگیری مراحل نظری آیین مهر تحت ارشاد پیر طریقت یا مقام پدر مهری دست به آزمون عملی بزند و برای اثبات شایستگی خویش در جایگاه سالک رشد یافتة مهری، به جرگة مهریاران درآید.
با توجه به جهان شمولی آیین میتراپرستی در عصر اشکانی، قرابت و همانندی بسیاری میان هفت مقام سلوک میترایی با هفت مرحلة سفر بیژن به چشم میآید و در عین حال، میان این هفت مقام آیینی با هفتخانهای مرسوم حماسی مشابهت زیاد دیده میشود.
در همتافتگی عناصر حماسی و مهرآیینی در داستان بیژن و منیژه- که پدیدة محصول عصر اشکانی است- یکی از دلایلی است که راه را برای پذیرش این نکته هموار میسازد که سفر بیژن به ارمان و توران، انگیزههای احتمالی هفتخان گذرانی و سلوک هفتمقام مهری را به طور همزمان داشته است.
گفته شد که معنای نمفوس، عروس است که در شاهنامه برای منیژه به کار برده شده است : چو دانست گـرگین که آمد عـروس همه دشت از او شد چو چشم خروس (فردوسی، 1375/5: 17) بر پایة بیت و متن بالا، چنین به نظر میرسد که گرگین زمان بر پایی جشن بهاری را میداند و میگوید: از این پس کنون تـا نه بس روزگـار شود چـون بهشت آن در و مـرغـزار (همان: 16) زمان برگزاری جشن نزدیک است و گرگین به تحریک بیژن جوان مشغول میشود : «مراسم مقدس پر راز و رمز تشرف و اهلیت اغلب در آغاز بهار و ماههای مارس و آوریل برگزار میشد.