Abstract:
این مقاله در پی روشن ساختن معنای روایتی است که در نقلهای مختلف از پیامبر و
امیرمؤمنان و امام باقر و حضرت صادق علیهمالسلام آمده که ضرب القرآن بالقرآن کفر
است و کسانی تصور کردهاند، ضرب قرآن به قرآن پاسخ دادن معنای آیه با آیه دیگر، یا
تفسیر قرآن به قرآن است، در حالی که این جمله در عصر ائمه اصطلاحی بوده است؛ متفاوت
از آنچه از ظاهر لفظ استفاده میشود. در این مقاله شواهد و قراین معنایی، گردآوری
شده، دیدگاههای متفاوت بیان شده و در نهایت، جمعبندی و ادله معنای مورد نظر بازگو
شده و نشان داده که چگونه بررسی روایات به صورت موضوعی، فهم کامل و جامعی در بستر
صدور ارائه میدهد.
Machine summary:
"چکیده این مقاله در پی روشن ساختن معنای روایتی است که در نقلهای مختلف از پیامبر و امیرمؤمنان و امام باقر و حضرت صادق علیهمالسلام آمده که ضرب القرآن بالقرآن کفر است و کسانی تصور کردهاند، ضرب قرآن به قرآن پاسخ دادن معنای آیه با آیه دیگر، یا تفسیر قرآن به قرآن است، در حالی که این جمله در عصر ائمه اصطلاحی بوده است؛ متفاوت از آنچه از ظاهر لفظ استفاده میشود.
آنگاه، برداشتهایی را که برخی به صورت عام و مطلق از روایات اهلبیت کردهاند، ذکر میکنیم و نشان میدهیم که چگونه این دسته، بدون توجه به قیود آنها و اصطلاح شدن آنها برداشتهای عام کرده و تا جایی پیش رفتهاند که شیوهای که خود پیامبر و اهلبیت در فهم قرآن آن استفاده میکردهاند و روش عقلایی نیز هست و یا تفسیر موضوعی را ـ که نمونههای فراوانی در روایات اهلبیت رسیده ـ به حساب ضرب قرآن به قرآن گرفته و بر اساس آن، احکام خاصی در علوم قرآن استنباط کردهاند.
(8) در این روایت، سخن از تردید در کتاب خدا و تکذیب برخی از آیات قرآن به آیات دیگر آمده است؛ برخلاف روایت پیشین که از نظر تاریخی متقدم بر خبر امام باقر علیهالسلام است، اما به لحاظ نقل پس از پنجاه سال پس از برقی در منابع حدیثی ذکر شده است."