Abstract:
در میان رشتههای اصلی علوم انسانی پیوندهای دانشی عمیقی میان علم تاریخ و علم سیاست وجود دارد. نه تنها در بسیاری از حوزههای تاریخ معاصر بلکه حتی دربارهی گذشتههای دوردستتر نیز میتوان این پیوندها را از نظر موضوعی، معرفتی و روشی نشان داد. کاربرد فراوان واژگان، مفاهیم و موضوعات خاص علم سیاست در مباحث تاریخی از ویژگیهای تعامل این دو علم است. پیوندهای این دو حوزهی دانشی را میتوان از زاویههای گوناگون بررسی کرد اما آن چه محور اصلی این مقاله را شکل میدهد بررسی چگونگی و کاربست واژگان و مفاهیم دانش سیاست در برنامههای آموزشی مقاطع کارشناسی رشتهی تاریخ از بدو تأسیس این رشته تا امروز است. نگارنده با روش توصیفی- تبیینی میکوشد این نسبتها را از منظر پیوند دانش تاریخ و دانش سیاست در سرفصلهای برنامهی آموزشی رشتهی تاریخ مورد ارزیابی قرار دهد و با روش تحلیل محتوا بسامد و فراوانی این مفاهیم را بسنجد. نتیجۀ این تحقیق گویای افزایش تدریجی حجم درسهای همپیوند با دانش سیاست و کاربرد واژگان و مفاهیم سیاسی در برنامهی آموزشی رشتهی تاریخ است.
Machine summary:
"» ـ که دست کم در ١٤ درس یا ٢٨ واحد درسی تکرار شده بود ـ می کوشید پیوند بین دانش تاریخ و دانـش سیاسی را معنا کند؛ ج) درس های اختیاری که افزون بر درس های اصلی و پایه مـی کوشـید عرصة دیگری از کاربست واژگان ، مفاهیم ، و موضوعات دانش سیاسی را در رشـتة تـاریخ نشان دهد، مانند «تاریخ استعمار غرب و رشد سرمایه داری »، «اقتصاد سیاسی »، «ریشـه هـای تاریخی توسعه نیافتگی در ایران »، «تاریخ نفت در ایـران و خاورمیانـه »، «مبـانی حکومـت و ساخت قدرت در تاریخ ایران »، «تاریخ دیپلماسی ایران »، «تاریخ تفکـر سیاسـی در غـرب »، «تاریخ احزاب و مطبوعات ایران در دورة قاجار».
سوم ، اگر در برنامة آموزشی دورة انقلاب فرهنگـی تشـابهات موضـوعی در برخـی از واحدهای درسی دو رشتة تاریخ و علـوم سیاسـی عمـلا م تنـی بـر ملاحظـات سیاسـی و ایدئولوژیک بود و بر آموزش درس هایی چون «انقلاب اسلامی »، «نهضـت هـای اسـلامی و جنبش های رهایی بخش »، «مسئلة فلسطین »، و «استعمار و سرمایه داری غرب » تأکید می شد، این پیوند برنامة مصو ب ١٣٧٥ به سوی درس هـای تـازه تـر بـا جهـت گیـری بنیـادی تـر و هدف مندانه تر حرکت کرد؛ چنـان کـه درس هـای مهمـی چـون «مبـانی سیاسـت »، «تـاریخ اندیشه های سیاسی در اسلام و ایران »، «مبانی قدرت و ساخت دولت »، و کاربسـت فـراوان مفاهیم تحولات سیاسی ، توسعه نیافتگی به درون برنامـه هـای تـاریخ راه یافـت کـه اساسـا مباحثی میان رشـته ای بـه شـمار مـی رفتنـد و مـی توانسـتند در ارتقـای سـطح تـوان منـدی دانش آموختگان تاریخ بسیار مؤثر و مفید تلقی شوند."