Abstract:
آسیب پذیری نهاد خانواده و اجتماع از «طلاق » انکار ناپذیر است . از جمله راهکارهای مطرح دین مبین اسلام در راستای کاهش آمار جدایی ، بازگشت دوباره زوجین به زندگی است که بنا بر نوع طلاق متفاوت است . جز در موارد معدودی - که حرمت ابدی بین زوجین ایجاد می شود- امکان پیوند دوباره بعد از وقوع «طلاق » وجود دارد . بارزترین مورد این پیوند دوباره در «طلاق رجعی » و در ایام «عده » است . حکم عده بعد از طلاق و حق «رجوع » از جمله مسائلی است که در ضمن آیات طلاق بیان شده است که حاوی حقوق و وظایف زوجین در این ایام است . این نوشتار با بررسی تفاسیر آیات ناظر به طلاق و همچنین روایات مرتبط در کتاب های فریقین ، راهکارهای مطرح شده در قرآن کریم ، در موضوع «رجوع پس از طلاق » و نقش آن در حفظ نهاد خانواده را با روش نقدی و تحلیلی مورد بررسی قرار داده است . سکونت زن درمنزل همسر،برخورداری ازحق نفقه ،برقراری روابط نیکووشایسته باهمسر،اشتراط عزم جدی مردبرصلح وآشتی درحلیت رجوع ،محدودبودن تعدادرجوع به دومرتبه وتحریم ازدواج پس ازآن مگربعدازوقوع محلل (ازدواج زن باشخص دیگر و برقراری رابطه زناشویی )، شایستگی همسران سابق برای ازدواج مجدد نسبت به دیگران ، ممانعت نکردن از رجوع همسران به وسیله وابستگان و محترم شمردن حدود الهی ؛ مطالبی است که در این آیات به آنها توجه شده است که حقوق و وظایفی را برای هر یک از زوجین مقرر نموده است . عنصر مشترک در این احکام ، حفظ متقابل مقام و جایگاه همسران و ایجاد زمینه برای بازگشت دوباره به زندگی است تا در نتیجه آن ، کانون خانواده که مهم ترین و تاثیرگذارترین نهاد اجتماعی است ، از آسیب ها حفظ شود . رعایت «حدود الهی » و «تقوا» به طور قطع می تواند تضمینی برای تحقق این حقوق و وظایف مطلوب قرآن باشد
Machine summary:
"فخررازی در رابطه با حق سکونت زن در ایام عده می نویسد: «در زمان برقراری رابطه زوجیت به منظور تأمین استمتاع زوجیت از یکدیگر و لزوم تمکین از جانب زن ، حق سکونت و دیگر حقوق به وی تعلق میگیرد که البته با رضایت شخص ، می تواند ساقط شود؛ ولی زمانی که جدایی بین زوجین ایجاد می شود، حفظ فرزند ـ_ مفروض _ متعلق به شوهر سابق ، واجب و از حقوق الهی است و این تحفظ با سکونت زن در منزل مرد صورت میگیرد و چون وظیفه ای است که از جانب خدا برای زن مقرر شده است ، باید به آن عمل کند .
با توجه به کلمه «رد» ـ برگشت ـ مقصود شوهر اول است ؛ زیرا دیگران اگر با آن زن ، ازدواج کنند با عقدی جداگانه ازدواج میکنند، ولی تنها شوهر است که می تواند بدون عقد جدید، آن زن را دوباره همسر خود کند؛ پس شوهران زنان مطلقه به طلاق رجعی ، از دیگران به آن زنان سزاوارترند (طباطبایی ، ۱۴۱۷،ج ۱۹، )پس کلمه «احق » در این آیه به معنای حقیق است ، یعنی هیئت «افعل » برای تعیین است نه تفضیل ؛ زیرا در زمان عده هر گونه ارتباط زن با بیگانگان ، حرام و فقط رابطه او با شوهرش جایز است و تعبیر رد درباره کسی درست است که قبلا شوهر آن زن بوده است (جوادی آملی ، ۱۳۸۵، ج ۱۱، ص ۲۵۹) ."