Abstract:
بررسی شناخت وضعیت و تنگناهای توسعۀ نواحی به لحاظ پایداری و توسعۀ پایدار در شهرها از مسائلی است که اخیرا در فرهنگ برنامهریزی شهری مطرح شده است. استفاده از شاخصهای توسعۀ پایدار در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی میتواند معیاری مناسب هم برای تعیین جایگاه شهرها و هم در جهت حل مشکلات و نارساییهایی آنها برای نیل به رفاه اقتصادی و سلامت اجتماعی- فرهنگی ساکنین جهت رسیدن به توسعهی پایدار شهری باشد. در این راستا هدف از تحقیق حاضر شناسایی و تبیین شاخصها و معیارهای مناسب برای سنجش پایداری و عملیاتی کردن این شاخصها در سطح شهرهای کوچک کشور، با تأکید بر شهرهای کوچک استان مازندران و ارائه یک چارچوب روش شناختی نوین با استفاده از نظرسنجی از نخبگان علمی به روش دلفی میباشد. روش انجام این تحقیق مبتنی بر روشهای تحلیلی - توصیفی و پیمایشی است. بر اساس یافتههای این پژوهش، تعداد 68 شاخص کلیدی (از بین تعداد 159 شاخص) شامل 24 شاخص برای ارزیابی پایداری زیست محیطی، تعداد 15 شاخص برای ارزیابی پایداری اجتماعی- فرهنگی، تعداد 14 شاخص برای ارزیابی پایداری اقتصادی و تعداد 14 شاخص برای ارزیابی کالبدی- زیرساختی که متناسب با ساختار شهرهای کوچک کشور و بویژه استان مازندران و محیط این شهرها بوده استخراج گردید. نتایج این پژوهش همچنین نشان میدهد که در ارتباط با تحلیل متوسط ارزش شاخصهای انتخاب شده شاخصهای اجتماعی- فرهنگی با 7.62 امتیاز در مقایسه با سایر شاخص ها از اعتبار بیشتری در تحلیل پایداری برخوردارند. شاخصهای اقتصادی با 7.69 امتیاز در رتبهی دوم قرار دارند و شاخصهای کالبدی- زیرساختی و طبیعی به ترتیب با 7.6 و 7.47 در رتبههای سوم و چهارم جای دارند.
Machine summary:
در گام نخست و پس از تدوین مبانی نظری، مجموعه ای از شاخص های مرتبط با پایداری شهرهای کوچک در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، محیطی و کالبدی- زیرساختی که از کاربرد بیشتری برخوردارند، مشخص و سپس با استفاده از روش پرسشنامه ای، جهت پایش و انتخاب شاخص های مرتبط با موضوع مورد مطالعه در اختیار خبرگان و پژوهشگران قرار گرفته است .
گام پنجم : سنجش شاخص ها از دید خبرگان کشور: در این مرحله با استفاده از چک لیست پیشنهادی جدول شماره ١ تعداد ١٥٩ شاخص مورد قضاوت و ارزیابی گروه متخصصان و کارشناسان قرار گرفت و از آنها خواسته شد تا به هر کدام از شاخص های معرفی شده امتیازی از صفر (به معنای عدم ارزش و اعتبار شاخص برای ارزیابی پایداری شهرهای کوچک استان مازندران ) تا ٩ (بالاترین ارزش و اعتبار) بدهند.
جدول ٢- چک لیست انتخاب شاخص های توسعه پایدار شهرهای کوچک از دیدگاه خبرگان و متخصصان ابعاد مولفه ها معیارها شاخصها میزان ارزش و ارتباط با سنجش پایداری شهرهای کوچک استان 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 اتفادهنه اززن نرخ تغییر کاربری اراضی منابع سرزمین سه بی می، آب و هوا سهم فضاهای بازنسبت به کل مساحت شهر وسعت فضای سبز شهری داشت بهداشت محیط ، کیفیت آب آشامیدنی به و خدات حط کیفیت منظرو تنوع تنوع منظر دارای ارزش طبیعی م می زیستی میزان آلودگی هوا آسیب پذیری خاطات میزان آلودگی آب محیط مر مقاومت مساکن و ابنیه در برابر زلزله درصد جمعیت واقع در زیر خط فقر عدالت اقتصادی رفع فقر نرخ بیکاری منبع : یافته های تحلیلی تحقیق ، ١٣٩٢.