Abstract:
توسعهی سریع کالبدی سکونتگاههای روستایی در حاشیهی رودخانهها و رود دره های کشور، موجب بروز خسارات و مواجه گردیدن روستاها با مشکلات متعددی گردیده است. به گونهای که ضرورت چارهاندیشی برای کاهش اثرات منفی پدیدهی سیل را بر پایهی مطالعات علمی و اعمال مدیریت کارآمد مبتنی بر یافتههای علمی، بیش از پیش روشن میسازد. هدف از انجام این تحقیق مدیریت بر بحران سیلاب در مناطق روستایی و شناسایی پهنههای امن و در معرض خطر سکونتگاههای روستایی است و بدین منظور روستاهای شهرستان سروآباد از توابع استان کردستان به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. برای رسیدن به این امر از شش فاکتور شیب، جهت شیب، پوشش گیاهی، لیتولوژی، بارندگی و فاصله از مسیل استفاده شده است. این پژوهش بر حسب روش تحلیلی و بر حسب ماهیت کاربردی است و در انجام آن از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بهره گرفته شده و در نهایت پس از تجزیه و تحلیل دادهها و لایههای اطلاعاتی، نقشههای نهایی تلفیقی خطر و نقشههای هم پوشانی جهت ارزیابی فاکتورها تولید گردید. نتایج مطالعه ضمن آنکه به شناسایی مناطق امن و در معرض خطر سیل در نواحی روستایی شهرستان انجامید، نشان داد که حدود 50 درصد مساحت شهرستان، 39 روستا از مجموع 77 روستا و 48 درصد جمعیت سکونتگاههای روستایی در محدوده پرخطر سیل قرار دارد.
Rapid physical growth of rural settlements on the periphery of the body and the valleys of the rivers have been causing widespread damage and several problems. Needed remedy is tangible to reduce the negative impacts of flood events based on scientific studies. The purpose of this study refers to manage flood crisis in rural areas and identify safe and in danger zones of rural settlements. Villages of Sarvabad county are selected as a case study. The six factors such as slope، aspect، vegetation، lithology، rainfall and distance from watercourse have been considered in this study. This study is based on analytical and the functional approach by using GIS (GIS) and Analytical Hierarchy Process (AHP) to draw maps of secure and safe areas by evaluating considered factors. The results of this study، leaded to identify areas at risk of flooding in the rural areas، showed that 50% of the Sarvabad county area covered 39 villages of 77 villages and 48% of rural settlements located within the flood risk.
Machine summary:
"هدف از انجام این تحقیق مدیریت بر بحران سیلاب در مناطق روستایی و شناسایی پهنه های امن و در معرض خطر سکونتگاه های روستایی است و بدین منظور روستاهای شهرستان سروآباد از توابع استان کردستان به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است .
در مطالعات کتابخانه ای ضمن مروری بر تحقیقات انجام شده در زمینه مکان یابی با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی، به مطالعه و بررسی کتب ، اسناد و مقالات در خصوص مدل ها و روش های علمی و مفهومی مکان یابی، مفاهیم و مسائل مرتبط با بحران و مدیریت بحران و شناسایی عوامل و شاخص های مؤثر بر پهنه بندی بحران سیل و نیز ویژگیهای جغرافیایی و طبیعی شهرستان سروآباد پرداخته شد.
مطابق با جدول شماره ٦، بیشترین مساحت پهنه های با پتانسیل خطر خیلی زیاد و زیاد در طبقه ٦٨٠ میلی متری به بالا مشاهده میشود، عامل فوق بیانگر این است که با افزایش بارندگی خطر وقوع سیل تشدید شده و در طبقات پایین بارش خطر خیلی زیاد مشاهده نمیشود.
در این مقاله نقشه پهنه بندی خطر سیل در سکونتگاه های روستایی شهرستان سروآباد به دست آمده که میتواند توسط مسئولان مدیران بحران در سازمان ها و نهادهای مربوطه به کار گرفته شود، تا اولا از انجام هرگونه ساخت و ساز و سرمایه گذاری در مناطق پرخطر اجتناب شده و سپس در صورتی که ساخت و ساز اجتناب ناپذیر باشد قبل از اجرای آن از ایمن سازی محیط اطمینان حاصل شده و پایدارسازی مورد نیاز با توجه به خطر سیل به عمل آید."