Abstract:
ژئومورفولوژی در برخی موارد، بستر مناسبی برای توسعۀ فیزیکی شهرها فراهم میسازد. گاهی نیز با وجود مساعدت ژئومورفولوژی، توسعۀ فیزیکی شهرها بهسمتی است که نتیجۀ آن برخورد شهر با فرمها و فرایندهای ژئومورفولوژیکی نامناسب و پرمخاطره خواهد بود. بنابراین، در برنامهریزی توسعۀ فیزیکی شهرها توجه به ژئومورفولوژی منطقه ضروری است. در این تحقیق، با توجه به روند گذشتۀ گسترش مرزهای شهر ملکان (واقع در جنوب استان آذربایجان شرقی)، الگوی رشد آتی شهر با استفاده از مدل ترکیبی ماشینهای خودکار سلولی- زنجیرۀ مارکوف شبیهسازی شده و به محدودیتها و مخاطرات ژئومورفولوژیکی پیش رو در زمینۀ تداوم الگوی رشد فعلی شهر بررسی میشود. در این زمینه، از تصاویر ماهوارهایAster، Spot و Landsat، نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی و نرمافزارهای GIS و RS استفاده شد. پایش رشد شهری از سال 1985 میلادی نشان میدهد که الگوی رشد شهر، بیشتر بهسمت اراضی بایر و در سالهای اخیر بهسمت محدودۀ تالاب بوده است. با تداوم الگوی رشد گذشته و درنظر گرفتن احتمالات گذار و قوانین همسایگی، روند توسعۀ آتی شهر اغلب بهسمت محدودۀ تالاب و واحد تپهماهورها خواهد بود. ژئومورفولوژی منطقه، محدودیتها و مخاطراتی را به این قسمتها تحمیل خواهد کرد. استقرار قسمتهایی از شهر بر روی شیبهای تند؛ برخورد با لندفرمهای تپهماهوری با لیتولوژی منفصل، سست و استحکام اندک؛ بالا بودن سطح ایستابی آبهای زیرزمینی در محدودۀ تالاب و احتمال آبگرفتگی و وقوع سیلاب در این محدوده، از مهمترین مسائل پیش روی توسعۀ فیزیکی شهر است.
Machine summary:
"آرایش های فضایی دوبعدی همسایگیهای معمول ماشین های خودکار سلولی: (a) همسایگی ٣×٣ فون نیومن ، (b) همسایگی ٣×٣ مور، (c) همسایگی ٥×٥ فون نیومن [١٦] بحث شبیه سازی فضایی الگوی رشد شهر - تبادلات پوشش های زمین در طی دورة تحقیق در طی دورة تحقیق ، یعنی از سال ٢٠٠٢ تـا سـال ٢٠١٤، تغییـرات بـه نسـبت زیـادی بـه نفـع اراضـی کشاورزی آبی و اراضی ساخته شده صورت گرفته است (شکل های٤ تا ٧).
ماتریس سطوح گذار محاسبه شده برای سال ٢٠٢٦ (مقادیر نشان دهندة تعداد سلول است ) سلول ها در: پیش بینی میشود گذار کند به : پوشش زمین کلاس ١ کلاس ٢ کلاس ٣ کلاس ٤ کلاس ٥ کلاس ١ ٥٥٨٩٤ 169 169 0 0 کلاس ٢ ١٠٠٤٧ ٢٢١٤٩٣ 2103 0 0 کلاس ٣ ١٥١٥٤ 16327 58452 180 90 کلاس ٤ 1519 94 109 2045 0 کلاس ٥ 13 87 81 0 459 - نقشه های تناسب در مدل های اتوماتای سلولی، قوانین گذار بر روی سلول ها براساس همسایگی محلـی آن سـلول هـا عمل می کنند [١٦].
در طی ٣٠ سال گذشته ، بیشتر توسعۀ فیزیکی شهر بـه صـورت احـداث شـهرک در اراضی بایر و دیم شمال غرب هستۀ اولیۀ شهر بوده است که در سال های اخیر، علاوه بـر تـداوم این روند، الگوی رشد به سمت محدودة تالاب آلامالیگؤل در شرق شهرک نیز جهت گیری کرده است که درنتیجۀ آن ، قسمتی از محدودة تالاب به یک منطقۀ شهری تبدیل شده است ."