Abstract:
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، متخصصان و عالمان حوزه دین و سیاست بـا مسـائل جدید علمی ، آراء سیاسی تازه و روشهای نوین تفسیر متـون دینـی روبـرو شـدند. در ایـن میان، محمدتقی مصباح یزدی و محمد مجتهد شبستری با استفاده از روشهای سنتی یـا هرمنوتیکی به سراغ متون دینی رفتند. آنها با بهرهگیـری از روشهـای مختلـف و قصـد و نیت متفاوت، دو گونه فهم و تفسیر از متون دینی و مقولاتی چون آزادی عرضه مـی کننـد. نگارندگان در این مقاله با بهرهگیـری از روش هرمنوتیـک قصـدگرای کـوئنتین اسـکینر و پرداختن به نیت و انگیزه این دو شخصیت سیاسی -مذهبی ، به علت اصلی اختلاف آنهـا در تفسیر متون دینی و تاثیر ایـن برداشـت و تفسـیر بـر مقولـه آزادی در آراء سیاسـی آنهـا می پردازند. مجتهد شبستری با اتخاذ روش تفسیری و هرمنوتیکی و با قصد حفظ ایمـان و انسانیت مومنان و تغییر وضع موجود، دین را به گونه ای تفسیر می کند که قابلیت پـذیرش آزادی و شرایط سیاسی -اجتماعی باز توام با مدارا و تساهل را داشته باشد. مصـباح یـزدی نیز با تاکید بر روش سنتی و فقه محور، به قصد حفظ جایگاه دین در حوزه مسائل سیاسی و اجتماعی و با توجه به اینکه معتقد است دیـن برنامـه جـامع و کـاملی بـرای تمـام امـور دنیوی و اخروی انسان دارد، آزادی انسان را محـدود و آن را وسـیله ای بـرای رسـیدن بـه هدفهای متعالی تری که دین تعیین کرده است می داند و اوضاع سیاسی -اجتماعی لیبـرال را نفی می کند.
Machine summary:
"گسترش موج این تحولات به کشورهای اسلامی و ایـران، جهـانی شـدن لیبـرالدموکراسـی و رویکار آمدن دولت خـاتمی باعـث شـد تـا تغییـر نگـرشهـا بـیش از پـیش بـه سسـت شـدن چارچوبهای سنتی و پیدایش الگوهای نـوینی از تفکـر منجـر شـود و ایـن مسـئله را پیشـاروی دینداران گذارد که در این فضای فکری جدید چگونه باید از دین و مقولات جدیدی چـون آزادی سخن گفت ؟ در مقام پاسخگویی به این سؤال، مصباح یزدی در قامـت برجسـته تـرین اندیشـمند جریان اسلام سیاسی فقاهتی معتقد بود، تحولات جدید فلسفی و فرهنگی غربی و انطبـاق آن بـا ایران، بدعت و انحراف از مسیر صحیح تفکـر و زنـدگی اسـت و بایسـتی آن را رد کـرد.
این درحالی است که از نظـر مجتهـد شبسـتری آزادیهـای سیاسـی یعنی آزادی بیان، اندیشه و مشارکت سیاسی که از آن به عنوان آزادیهای بیرونی یـاد مـی کنـد، باید بدون تبعیض و برای همه افراد جامعه فراهم گردد، زیرا در غیـر ایـن صـورت دربـاره قواعـد، ضوابط و نورمهای اجتماعی ، به یک اجماع و اقناع اخلاقی نمی رسیم .
نتیجه گیری بررسی تفسیر دین و تأثیر آن بر مفهوم آزادی در اندیشه مصباح یزدی و مجتهد شبستری با توجه به روششناسی اسکینر، ما را به این نتیجه رساند که فضای سیاسی - اجتماعی و ایدئولوژیکی دهه هفتاد ایران باعث شد تا نواندیشان دینی با بازخوانی ارزشها و مفاهیم دینی ، گفتمانی امروزین و معطوف به آینده را پی ریزی کنند."