Abstract:
توسعهی شهر فرآیندی اجتناب ناپذبر بوده که ناشی از عوامل متعدد میباشد و پیامد آن توسعه شهر در جهتها و نقاط مختلف است. رشد شهرها به صورت غیر علمی پیامدها و آثار نامطلوبی از قبیل شلوغی بیش از حد در بعضی از قسمتهای شهر، افزایش ترافیک، از بین رفتن منابع و ظرفیتهای کشاورزی در اطراف شهر، صدمه و آسیب بهه میهیز زیسهت، کهاهش امکانهات و خدمات شهری برای بعضی مناطق و ... را در پی دارد. برای اینکه بتهوان مشهکتت حاصهل از توسعه شهر را کمتر کرد و عوامل مختلف از قبیل عوامل اکولوژیکی مانند شهیب، جههت شهیب، ارتفاع، کاربری اراضی اقلیم و زمین شناسی و ... را در توسعه شهری دخیل داد بایهد از روشهی استفاده کرد که به تواند عواملی را که در توسعه شهری دخالت دارد را براساس درجهه اهمیهت آنها در طرح توسعهی شهری وارد کند و ظرفیتههای طبیعهی توسهعه را در نبهر بدیرنهد و از سامانههای اطتعات مکانی اسهتفاده نماینهد. در ایهن مقالهه بها اسهتفاده از GIS ARC جههت شناسایی مناطق مناسب توسعه، اولویت بندی مناطق شناسایی شده و تیلیل سلسهله مراتبهی نسبت به شناخت مناطق دارای استعداد توسعه اقدام شده است. برای دستیابی به ایهن ههدف ابتدا عوامل مؤثر در توسعه کالبدی شهر بر اساس ظرفیتهای مییطی شناسهایی شهدهانهد و سپس عوامل و دادهها مهؤثر را در پایدهاه داده در GIS ARC تبهدیل گردیهده و در ادامهه جههت انتخاب بهترین منطقه و اولویت بندی مناطق توسعه، عوامل اثرگذار در توسعهی شههری را بها استفاده از روش تیلیل سلسله مراتبی) AHP ( بر اساس درجه اهمیت عوامل تأثیرگذار نسبت به هم مقایسه شده و آنداه با استفاده از توابع تیلیل مکانی در GIS ARC منهاطق مناسهب جههتتوسعه بر اساس اولویت تعیین گردیدهاند.
Machine summary:
"لایه های تعیین شده در این پـژوهش بـرای توسعه کالبدی شهر گمیشان شامل ، ١- ارتفاع و شیب و جهت شیب ٢- فاصله از بافـت قـدیم ٣- فاصـله از رودخانـه و آب های سطحی ٤- حریم ساخت و ساز در سواحل دریای خزر ٥- بافت خاک ٦- دمـا ٧- پراکنـدگی بـارش ٨- تـراکم جمعیت ٩- کاربری شهری ١٠- جهت شیب در زمین شناسی ١٢- فاصله ا زجاده ١٣- موقعیت زمین (جلگـه ، دشـت ، ...
در ادامه برخی تحلیل ها و داده ها و نقشه های برداری و رستری و داده هـای طبقـه بنـدی شـده و در نهایـت طـرح پیشنهادی توسعه کالبدی شهری ارایه میشود: - روش تحلیل سلسله مراتبی)Analytical Hierarchy Process(AHP روش AHP بر مبنای معیارهایی است که این معیارها به صورت دودوئی و در قالـب یـک مـاتریس نسـبت بـه یکـدیگر سنجیده میشوند.
با توجه به توسعه وسیع شهر در قسمت غرب و شرق آن در طی سال های گذشته و وجود فضای خـالی (فاقد ساخت و ساز و دارای کاربری باغ و اراضی کشاورزی و زمین های بایر) در این محـدوده ی مصـوب کـه ١٨٠٧٥٠٥ متر مربع (حدود ١٨٠ هکتار) در شرق گمیشان و ١٢١٧٤٢٦متر مربع (حدود ١٢١هکتار) در غرب گمیشان میباشد، نه تنها نیاز به توسعه ی شهر در خارج از محدوده شهری نبوده و میتوان زمین هـای پیرامـون شـهر را بـا حفـظ کـاربریهـای موجود(کشاورزی، بایر، گردشگری، حریم دریا) و نگاه حفظ محیط زیست ، حفظ حریم دریـا و حفـظ منـابع طبیعـی و بـا رعایت ضوابط ساخت و ساز طبق مصوبه های شورایعالی شهرسازی و معماری ایران پیشنهاد داد، بلکه بر اساس مـدل استفاده شده و بررسی آثار مختلف فاکتورهای مؤثر، در داخل محدوده شهری بدون نیاز به زمین های خـارج از محـدوده شهر، ٢ اولویت توسعه شهری در شهرگمیشان پیشنهاد داده شد."