Abstract:
در حوزه فلسفه و مطالعات تکنولوژی تا کنون رویکردهای مختلفی برای مواجهه با این پدیده اتخاذ شده است. در این مقاله ضمن معرفی و نقد اجمالی دو دیدگاه عمده در این حوزه، یعنی ذاتگرایی و ابزارگرایی، به بررسی رویکرد اندرو فینبرگ در مواجهه با تکنولوژی پرداخته خواهد شد. فینبرگ بر خلاف دیدگاه ذاتگرایان و ابزارگرایان، تکنولوژی را خودمختار یا خنثی نمی پندارد، بلکه با نقادی نظام تکنیکی موجود، آن را از طریق مشارکت عمومی در فرایند طراحی های تکنیکی تغییرپذیر می داند. وی معتقد است نظام تکنیکی موجود مبتنی بر ارزشهای سرمایه داری شکل گرفته است و افرادی اندک برای آن تصمیمگیری م یکنند؛ درحالی که عموم مردم حق مداخله در شکل گیری این نظام را دارند. راهکار فینبرگ برای برونرفت از فضای تکنیکی موجود، جایگزینی ارزشهای دموکراتیک به جای ارزشهای سرمایهداری است. اما او با وجود اهمیت غیر قابل چشم پوشی مفهوم ارزشهای دموکراتیک در نظریه اش، این مفهوم را مبهم رها می کند و تعریف دقیق و مشخصی از آن ارائه نمی دهد. این مقاله پرسشهایی را طرح می کند که در اثر ابهام مفهوم ارزشهای دموکراتیک به وجود می آید و پاسخ به آنها لازمة فراهم کردن شرایط برای دگرگونی نظام تکنیکی است.
Due to the increasing development of new technologies and the
unprecedented use of them, especially in the cyberspace domain,
social and philosophical mission requires this important aspect of
modern human life to be studied. In the field of philosophy of
technology and technology studies, different approaches have been
adopted to face this phenomenon. In this paper, In addition to
introducing and criticizing the two main views in this area, namely
substantivism and instrumentalism, we will discuss Andrew
Feenbergs approach to face technology. Feenberg, unlike
substantivists and instrumentalists, argues that technology is not
autonomous or neutral and can be changed through public
intervention in the process of technical designs. He believes that the
existing technical system is based on capitalist values and a few
groups make decision for it, while the public have the right to
intervene in the formation of this system. Feenbergs solution for
releasing from the modern technical space is to replace democratic
values instead of capitalist values. But, despite the importance of
non-negligible notion of democratic values in his theory, Feenberg
leaves this notion ambiguous and dosent give a clear definition of
it. This paper outlines the questions that arise from the ambiguity of
the concept of democratic values and the answers to them is
necessary to provide the conditions for the transformation of the
technical system.
Machine summary:
"فینبرگ با رد مشی کلی دیدگاه های ذات گرایانه و ابزارگرایانه ، موضعی سیاست گذارانه نسبت به تکنولوژی اتخاذ می کند و معتقد است در فرایند طراحی های تکنیکی دخالت هایی از جنس سیاست گذاری صورت می گیرد که می توان با تغییر این سیاست ها، تغییراتی در نظام تکنیکی ایجاد کرد.
اگر افراد یک جامعه به نقطه ای برسند که متوجه شوند محیط زیست تکنولوژی به ابعادی از طبیعت بشری شان خدمت رسانی نمی کند یا جنبه هایی از آن در این نظام نادیده گرفته می شود، نظام تکنیکی حاکم در نظرشان برجسته و مهم می شود و توجه افراد به آن جلب می شود؛ زیرا نظام موجود با نادیده گرفتن برخی از نیازهای مردم ، دیگر کارایی سابق را ندارد و دچار بحران می شود؛ در نتیجه نیاز به تغییر برخی از جنبه های آن حس می شود.
فینبرگ باید موضع خود را در قبال سوالاتی از این قبیل مشخص کند: آیا ارزش های دموکراتیک ، مجموعه ای معین از ارزش هاست یا خیر؟ اگر مجموعه ای معین باشد، آیا می تواند جهان شمول باشد به طوری که در آن همۀ ارزش های بومی مورد احترام واقع شوند؟ اگر مجموعه ای معین نیست ، چگونه تعیین می شود؟ آیا اکثریت مردم آن را تعیین می کنند؟ پشتوانه خوش بینی به رهایی بخش بودن خواست اکثریت چیست ؟ در وضعیتی که تزاحم ارزش های گروه های مختلف اجتماعی پدید می آید، چگونه و بر اساس چه معیاری باید تصمیم گرفت ؟ بنابراین برای تحقق یافتن و عملی شدن راهکارهای فینبرگ برای ایجاد تغییر در نظام تکنیکی ، باید تکلیف را با پرسش ها و چالش هایی از این قبیل مشخص نمود."