Abstract:
مردم ایل قشقایی که از نظر سوابق تاریخی و تولیدات دامی نقش مهمی را در سیاست و اقتصاد ایران ایفا کرده اند، به وسیله مهاجرت اسکان یافته و شیوه معیشت آن ها دگرگون شده است . در این مطالعه ، سعی بر آن است که ویژگی های فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی کوچ نشینان و ا کان یافته های قشقایی معرفی شده و ارتباط این عوامل با الگوهای سکونت درمسکن روستایی و سیاه چادر آن ها مورد ارزیابی قرار گیرد. فرضیه عمومی تحقیق آن است که میان مسکن روستایی و سیاه چادرهای قشقایی به لحاظ عوامل انسانی (فرهنگی - اجتماعی - اقتصادی ) قابلیت تطبیق وجود دارد. روش تحقیق این مقاله از نوع توصیفی - تحلیلی است که به منظور پیشبرد آن از دو روش اسنادی و پیمایشی بهره گرفته شده است . هدف کاربردی مقاله ، ارائه الگوهای طراحی پلان مسکونی در روستاهای قشقایی نشین است به گونه ای که با ساختارهای انسانی متناسب باشد. نظام شکل گیری و جانمایی الگوهای مسکونی و شیوه ساخت آن - که متاثر از شیوه زندگی و فرهنگ بومی این ایل می با د- موضوع تحقیق است که با بررسی نمونه های موردی از مساکن روستاهای قشقایی نشین و ساختار سیاه چادرها با عنایت به وجود ارزش های کالبدی و فضایی مورد تحلیل قرار گرفته است . به کمک تحلیل تطبیقی مشخص گردید عواملی که بر طراحی مسکن (کوچ نشینی و یکجانشینی ) قشقایی تاثیرمی گذارد شامل نحوه معیشت ، روابط خویشاوندی ، عقاید فرهنگی و برخی آداب و رسوم ، وجود روحیه تعاون و همکاری ، توجه به ضرورت نوع زندگی و انطباق ساختار همنشینی سیاه چادرها و خانه ها بر اساس نظام اجتماعی قبیله ای می باشد. دستاورد علمی و پژوهشی مقاله ، تبیین چگونگی تبدیل مسکن کوچ نشینی عشایر قشقایی به مسکن یکجانشینی است که می تواند دستمایه ای نظری برای معماران علاقمند به فعالیت در این زمینه را نیز فراهم آورد
Machine summary:
"نتایج کاربردی تحقیق در راستای طراحی مسکن عشایری در جدول ٥ ارائه می گردد: جدول ٥: الگوی طراحی مسکن با توجه به ساختارهای سه گانه انسانی عنوان ساختار اقتصادی ساختار اجتماعی ساختار فرهنگی تفکیک قلمروی دام و قلمروی انسان استقرار سکونتگاه بر روی شیب جهت کنترل چراگاه تعبیه فضایی سرپوشیده جهت نگهداری فرآورده های دامی چیدمان انبار غلات در مقابل فضای سکونت و انبار علوفه در مقابل فضای دام طراحی دو فضای سرپوشیده و سرگشاده در هریک از قلمروهای دام و انسان ساخت سیاه چادر و خانه های روستایی با مصالح در دسترس ساخت کلیه اجزای مسکن با استفاده از مصالح موجود در محل (توجه به شیوه ساخت سیاه چار) تنـاسـب میـزان پر کنـ گـی و تـ اکـم سکونتگاه ها با توجه به میزان دسترسی به مرتع طراحی واحدهای سکونتی با توجه به سلسله مراتب اجتماعی تناسب سلسله مراتب اجتماعی با سلسله مراتب سکونتگاهی (ایل ، طایفه ، تیره ، بنکو، بیله و خانوار) چیدمان خانه های مسک نی خویشاوند در طول یک خط مستقیم ، با توجه به روابط خویشاوندی تشکیل واحدهای همسایگی بر مبنای ارتباط فامیلی و میزان نزدیکی خانواده ها تناسب ابعاد مسکن با نوع معیشت ساکنان (دام دار، کشاورز، کارگر) تناسب ابعاد اتاق نشیمن با میزان گستردگی خانواده و تعداد افراد ساکن در آن تقسیم تیپ مساکن روستایی به سه دسته چوپانکاره ها، کدخدایان و خوانین متناسب با نیاز آن ها به فضا تناسب شکل هندسی موقعیت قرارگیری خانه ها با روابط اجتماعی و خویشاوندی ساکنان قرار دادن محل نگهداری اجاق در رأس چیدمان فضایی تفکیک مکان فعالیت های زنان و مردان با توجه به اعتقادات و باورهای مذهبی توجه به سلسله مراتب فضایی در خانه ها، مطابق با سیاه چادرهای عشایری استقرار خانه های روستایی به صورت طولی و در جهت شمال با توجه به اعتقادات و باورهای ایل لایه بندی در چیدمان پلان سکونتگاه با توجه به مسئله حجاب (لایه اول : فضای میانی حیاط ، لایه دوم : فضای سرگشاده و غیر مفروش قرارگیری اجاق ، لایه سوم : فضای مفروش و مسقف زندگی ) تناسب قدر و اندازه فضا با نوع فعالیت جمعی و خانوادگی استفاده از رنگ در طراحی اجزای مسکن در تضاد با اقلیم خشک و یکنواخت منطقه منبع : یافته های پژوهش ٨- جمع بندی و نتیجه گیری امروزه زندگی عشایر با مخاطرات فراوانی روبرو است ."