Abstract:
ناآرامی های خاورمیانه که در چند سال گذشته، فضای سیاسی و امنیتی منطقه را ملتهب ساخته است، به سربرآوردن و یا احیاء جریاناتی افراطی و تروریستی، دامن زده است که با ایدئولوژی ستیزه جو و مطلق گرای خود، ثبات و آرامش کشورهای درگیر چالش های سیاسی را به مخاطره افکنده است. افزون بر این، از آنجا که دگرگونی های سیاسی خاورمیانه منافع و امنیت بازیگران دولتی منطقه ای و فرامنطقه ای را درگیر می کند، فعالیت و سرنوشت عوامل مرتبط با این دگرگونی ها از جمله گروه های افراطی را در ارتباط با سیاست های بازیگران دولتی قرار می دهد. در این زمینه مفهوم جنگ نیابتی بین قدرت های رقیب نیز مطرح می شود. یکی از بازیگران ذی نفع و فعال در حوادث منطقه روسیه است. در این میان، شناخت نقش بازیگری چون روسیه در تحولات خاورمیانه اهمیت می یابد. پرسش آن است که انگیزه های روسیه برای ورود به منطقه ناآرام خاورمیانه چیست و این کشور چه نقشی را می تواند در مبارزه با جریانات تکفیری و تروریستی در این منطقه ایفا کند؟ در این نوشتار استدلال می شود که اثبات موقعیت بین المللی خود به منزله قدرتی بزرگ و نیز دور کردن صحنه مواجهه با غرب از مرزهای روسیه، از انگیزه های مسکو در تقویت حضور خود در خاورمیانه است. از این دید، با توجه به رویکرد مسکو به رویدادهای خاورمیانه، می توان مبارزه با گروه های تروریستی را تسهیل کرد و سرکوب جریاناتی مانند داعش را مخرج مشترک سیاست مسکو با بازیگران مختلف منطقه دانست.
Machine summary:
با توجه به اینکه در روند رویاروییهای سال های گذشـته بـه ویژه در کشـورهای سوریه و عراق ، مفهوم جنگ نیابتی بین قدرت های پشت پرده مطرح شـد، تحـولات جدیـد، این پرسش را مطرح میکند که چگونـه میتـوان از ظرفیـت منـافع و چالش هـای مشـترک قدرت های گوناگون به منظور سرکوب و تحدید گروه های تروریستی در منطقه استفاده کـرد؟ گروه دولت اسلامی نه تنها با دولت هـای مرکـزی عـراق و سـوریه و حامیـان منطقـه ای ایـن دولت ها سر ستیز دارد، بلکه در برنامه های اعلامی خود، مقابلـه بـا قـدرت های فرامنطقـه ای ازجمله غرب را نیز در دستورکار قرار داده و افزون بر این ، با جلوه های استقلال طلبی اقلیت ها مانند خودمختاری مناطق کردنشین در دو کشور سوریه و عراق ، به دشمنی برخاسته اسـت .
محکومیت بین المللی رفتارهـای گـروه داعـش یـا دولـت اسـلامی و ائـتلاف محـدودی کـه واشنگتن به منظور تضعیف این گروه از طریق حمـلات مـوردی نظـامی شـکل داده ، جایگـاه سایر بازیگران را که به طور رسمی در ایـن ائـتلاف حضـور ندارنـد در مقابلـه بـا جریان هـای تروریستی منطقه قابل تأمل کرده است .
از این منظـر میتـوان ایـن پرسش را مطرح کرد که چه انگیزه هـایی در تقویـت حضـور و مداخلـه روسـیه در تحـولات منطقه دخیل بوده اند و مسکو چه منافعی را از مشارکت در سرکوب تروریسـم در خاورمیانـه کسب میکند؟ در پاسخ میتوان به تلاش کرملین برای احیا و تقویت موقعیت خود به عنوان یک قدرت بزرگ بین المللی و نیز کشاندن صحنه رقابت و رویارویی با غرب به ورای مرزهای روسیه اشاره کرد.