Abstract:
مسئلة شناخت نخستین انسان و چگونگی پیدایش او، از مسائل مهم انسانشناختی مطرح در آیات قرآن و روایات است. برخی دانشمندان علوم تجربی نیز در این زمینه فرضیههایی ارائه دادهاند که بهظاهر با مفاد آیات و روایات نوعی تعارض دارد. این مقاله با روش توصیفیـ تحلیلی، به دنبال شناخت نخستین انسان و چگونگی پیدایش او از دیدگاه قرآن است که به تبع آن دیدگاه قرآن نسبت به این گونه فرضیهها نیز روشن خواهد شد. حاصل پژوهش نشان میدهد که بیشتر آیات، ظهور قوی و برخی از آنها، صراحت دارند که نخستین انسان، آدم است و نسل انسانهای کنونی، به او میرسد. پیدایش او، به صورت مستقل و از خاک و گل بوده است نه از موجودی دیگر. مفاد روایات نیز این مدعا را بهروشنی مورد تایید و تاکید قرار میدهند.
Machine summary:
"در ارزیابی چنین برداشتی می توان گفت: اولا همان گونه که بیان شد، ظهور و فهم عرفی از این گونه آیات و به ویژه با توجه به مطرح کردن خلقت همسر آدم در عبارات «خلق منها زوجها»، «جعل منها زوجها» و «ثم جعل منها زوجها» آن است که مراد از «نفس»، فرد و شخص خاصی است که خداوند پس از خلقت او، همسری نیز برایش آفریده است و اینکه مراد از «نفس» در این آیات، «حیات متناسب با هر موجود» باشد، از سیاق آیات بسیار دور است؛ ثانیا اتصاف نفس به «واحده»، هرگز مانع از انطباق آن بر فردی معین مانند آدم علیه السلام نیست؛ زیرا مراد از وحدت در این آیات، وحدت، در مقابل زوجیت و زناشویی نیست و با منضم شدن همسر منافات ندارد (مجلسی، 1403، ج11، ص223)، بلکه این وصف، یا اشاره به این است که هیچ گونه برتری ای میان افراد انسان از حیث خاندان و نژاد نیست و همة انسان ها از این جهت، برابر و فرزندان یک نفر هستند و برتری تنها به تقواست (وحدت، در مقابل اختلاف و تعدد نژادها) و یا اشاره به قدرت خداوند است که از یک فرد، میلیاردها انسان را پدید آورده است (وحدت، در مقابل تعدد بسیار فراوان افراد انسان).
روایات، نیز مفاد مجموع آیات مرتبط با نخستین انسان و چگونگی پیدایش او را تأیید می کنند و در بسیاری موارد، ظهوری قوی دارند در اینکه نخستین انسان، شخصی با نام «آدم» بوده است که اعجازگونه، بدون دخالت پدر و مادر و به صورت مستقیم از خاک و گل آفریده شده است و دلالت آنها در برخی موارد، همچون خطبة اول نهج البلاغه و روایت صدوق (إن عیسی ابن مریم خلقه الله عز وجل من أم لیس له أب کما خلق آدم علیه السلام من غیر أب ولا أم)، نص و قطعی است؛ 8 ."