Abstract:
عزاداری و گریه بر خامس آل عبا، در روایتهای فریقین مورد تاکید و توصیه قرار گرفته و پیشوایان دینی این امر را یکی از بهترین عبادتهای الهی به شمار آوردهاند. یکی از مشهورترین احادیث سوگواری، روایت ریّان بن شبیب از امام رضا(ع) است که بیانگر سخنان آنحضرت، پیرامون عظمت ماه محرم، حادثه عاشورا و فضل و ثواب گریه و عزاداری برای امام حسین(ع) است. این جستار، ضمن بررسی سندی و دلایلی روایت یاد شده، نشان میدهد که این روایت از نظر سند در حدّ صحیح و از لحاظ محتوایی فاقد اشکال دلالتی است. نظریه صحیح در تحلیل روایات ثواب عزاداری، پذیرش این روایات به طور مطلق است و نظریه جعلی بودن این گونه روایات به جهت استبعاد از ثواب بسیار آن و همچنین نظریه برخی مبنی بر تخصیص این روایت، به موردی که شرایط سخت باشد، قابل دفاع نیست.
Machine summary:
در این نوشتار بیان میداریم ضرورتی برای کشف وثاقت این روایت وجود ندارد، زیرا مفاد احادیث من بلغ در روایات عزاداری نیز قابل صدق است و از طرف دیگر روایات سوگواری، در حد تواتر اجمالی ذکر شده به گونهای که مجال هیچگونه انکاری در سندیت آنها پیدا نمیشود.
به نمونهای از این احادیث در اصول کافی اشاره مینماییم: عن محمد بـن مـروان قال سمعت أبا جعفر(ع) یقول من بلغه ثواب من الله علی عمل فعمل ذلک العمل التماس ذلک الثواب أوتیه و إن لم یکن الحدیث کما بلغه؛ مـحمد بن مروان گوید: شنیدم امام صادق(ع) فرمود: کسی که ثواب بر عملی از خدا به او برسد و آن عمل را به امید آن ثواب انجام دهد، به او میدهند اگر چه حدیث چنانکه به او رسیده نباشد.
مرجع عالیقدر آیت الله صافی گلپایگانی ایشان با تعجب از کسانی که درباره استحباب شعائر حسینی، عزاداری، گریه کردن و مانند آن استفتا میکنند، با اشاره به تالیفات مستقل، در این زمینه مینویسد: شما کمتر موضوعی پیدا میکنید که این همه روایت درباره آن وارد شده باشد؛ اینها روایاتی است که از زمان اهلبیت، تا حال راویان مورد اطمینان و رجال علم حدیث در همهی قرنها، نسلی پس از نسلهای دیگر همه آن را نقل کردهاند.
احادیث ذکر شده در این موضوع، در حد تواتر اجمالی است و در میان آنها روایات صحیح از قبیل حدیث ریان بن شبیب وجود دارد؛ بنابراین نمیتوان صرف استبعاد، آن روایات را انکار کرد و مردود شمرد.
ضرورتی برای کشف وثاقت این روایت وجود ندارد؛ زیرا مفاد احادیث من بلغ در روایات عزاداری نیز قابل صدق است.