Abstract:
این مقاله تلاش میکند نقش عوامل جغرافیایی و حوادث اثرگذار را در رشد و توسعه تاریخی شهری تبریز مورد بررسی قرار دهد. شهر قدیمی تبریز با سابقه چند دوره پایتختی و به عنوان یکی از کانونهای مهم جمعیتی، نقشی اساسی در تاریخ کشور و منطقه آذربایجان ایفا نموده است و در حال حاضر نیز خود مهمترین کانون سیاسی، اقتصادی و جمعیتی در شمال غربی ایران محسوب میشود. مطالعه عوامل تاثیرگذار در رشد و توسعه این شهر کمک میکند تا با فرآیند توسعه تاریخی شهرهای کشور در دورههای گذشته بهتر آشنا شویم. در این رابطه نقش عوامل جغرافیایی و حوادث مهم در رشد و توسعه شهر تبریز در سه مقطع تاریخی پیش از اسلام، پس از اسلام و دوره حاضر مورد بررسی قرار میگیرد.
یافتههای این تحقیق بیانگر آن است که موقعیت جغرافیایی تبریز در سر راه ارتباطی ایران با اروپا و قرارگیری در محل تقاطع راههای منطقهای آذربایجان یکی از عوامل اصلی و زمینهساز رشد و توسعه این شهر بوده است. علیرغم اینکه تبریز در طول تاریخ طولانی با حوادث متعدد چون زلزلههای مخرب، بیماریهای مهلک و جنگهای ویرانگر و اشغال دشمنان خارجی مواجه بوده است، بهدلیل موقعیت مناسب جغرافیایی و استراتژیک خود، بهطور مکرر حیات خود را باز یافته و به شکوفایی رسیده است.
Machine summary:
"شهر قدیمی تبریز با سابقه چند دوره پایتختی و به عنوان یکی از کانونهای مهم جمعیتی، نقشی اساسی در تاریخ کشور و منطقه آذربایجان ایفا نموده است و در حال حاضر نیز خود مهمترین کانون سیاسی، اقتصادی و جمعیتی در شمال غربی ایران محسوب میشود.
سووالات مطرح در این مقاله به شرح زیر است: 1- خصوصیات منطقه جغرافیایی شمال غرب ایران چیست و چه تاثیراتی بر رشد تبریز به عنوان شاخصترین شهر این منطقه داشته است؟ 2- عوامل موثر بر رشد و حیات شهری تبریز در دورههای مختلف تاریخی کدامند؟ موقعیت جغرافیایی شهر تبریز شهر تبریز که امروزه بزرگترین و مهمترین شهر شمالغرب کشور محسوب میشود در /8° 38 درجه عرض شمالی و/15 ° 46 شرق طول جغرافیایی واقع شده است.
اما در نیمه دوم قرن بیستم شهر تبریز هم شاهد رشد قابل ملاحظه جمعیت و هم تغییرات زیاد در ساختار فیزیکی گردید، بهطوری که این شهر به یکی از مهمترین مراکز جمعیتی و اقتصادی حال حاضر کشور تبدیل شده است.
بهطور مثال نزدیکی شهر تبریز به کشورهای ترکیه و روسیه به لحاظ تجاری و صنعتی فرصت خوبی برای رشد و توسعه بازرگانی و تولیدی محسوب میشود و در عین حال، همجواری با امپراطوریهای بزرگ عثمانی و روسیه به عنوان یک تهدید امنیتی مستمر و تاریخی بوده است که بارها موجب تسخیر این شهر و توقف روند رشد آن شده است.
موقعیت جغرافیایی تبریز در سر راه جادههای تجاری ارتباطی بین شرق و مرکز آسیا به اروپا و همچنین مهمترین راه ارتباطی ایران به کشورهای روسیه و عثمانی و کشورهای اروپایی از مهمترین عوامل رشد و توسعه این شهر محسوب میشود."