Abstract:
در قسمت ورودی شرقی مسجد جامع کبیر یزد دهلیزی با پلان مربع به مساحت تقریبی 50 متر مربع وجود دارد که در حاشیه مستطیل شکل دور زیر سقف آن کتیبه ی شعری عربی به رنگ آبی و خط ثلث بر روی گچ در یازده بیت، مورخ به سال 777 هجری نقاشی شده است. این کتیبه به علت گذشت زمان ساییده شده و قسمت هایی از متن آن از بین رفته است. ایرج افشار، با استناد به کتاب های تاریخ جدید یزد و جامع مفیدی، از کتب تاریخی قرن نهم هجری که فقط به مطلع قصیده اشاره کرده اند، آن را منسوب به سید حسن متکلم می داند. ومحمد تقی دانش پژوه در مقاله ای آن را منسوب به شرف الدین بغدادی دانسته است. اما این محققین عنوان می کنند که در جایی متن کامل این قصیده را منتسب به متکلم ندیده اند. در این مقاله سعی شده با توجه به متن باقیمانده از کتیبه، شعر کامل و شاعر آن مشخص شود. پس از بررسی های انجام شده، مشخص شد، این شعر قسمتی از قصیده ی عربی 55 بیتی منتسب به سید حسن غزنوی شاعر پرآوازه قرن ششم هجری است که آن را در مدح و ستایش پیامبر اکرم سروده است و ده بیت از آن قصیده با متن ده بیت باقیمانده از کتیبه همخوانی دارد.
In the eastern entrance of Yazd’s jaame mosque there is a square vestibule that is almost about 50 m2 there is a historical inscription in it. The inscription is an Arabic poem، written in the third line (sols ) in 1376. During the years، some part of the texts are missed and destroyed. Iraj Afshar، the writer of the Yazd souvenir book، according to the historical books of the Yazd only pointed to the ode informed and he noted that it is attributed to seyed Hassan Motakalem. Mohammad taqi Daneshpajooh، Iranian researcher، attributed this ode to sharaf o din baqdadi in an article. In this article the poet and whole text of this inscription is investigated according to the remains of the inscription.
At the end، it was founded that the text is a part of Arabic ode in praise of the holy prophet، Mohammad، peace be upon him ، that is attributed to seyed Hassan Qaznavi the Iranian famous poet in 12th century.
Machine summary:
ايرج افشار، با اسـتناد به کتاب هاي تاريخ جديد يزد و جامع مفيدي، از کتب تاريخي قرن نهم هجري کـه فقـط بـه مطلـع قصيده اشاره کرده اند، آن را منسوب به سيد حسن متکلم ميداند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٢: همان قسمت ازکتيبه پس از مرمت (حمزوي، ١٣٨٨) استاد محمد تقي دانش پژوه در مقاله اي با عنوان "قصيده شرف الدين بغدادي در کتيبـه جـامع يزد "به کتيبه مذکور اشاره ميکند و مينويسد: «در تاريخ جديد يزد و جامع مفيـدي ابيـات (کتيبـه مسجد جامع يزد) به سيد حسن متکلم نيشابوري نسبت داده شده است ، من هر چه گشتم اين ابيات را در جايي نيافتم و ديواني هم از حسن متکلم تاکنون نديدم که آنها را در آن بيـابم ».
همچنين در کتاب جامع مفيـدي بـه وجـود ايـن قصيده در درگاه مقبره شيخ جمال الاسلام اشاره شده و « و درگاه ساخته و قصيده سيد حسن متکلم را بر کتابه ثبت کرد و مطلع قصيده اين است : سلام کالطاف اله الممجد»١٠در مطالعات انجام شده در بين شعراي حسن نام ، از دوره پس از اسلام تا قرن هشتم که تاريخ نگـارش کتيبـه اسـت ، بررسـي اشعار و زندگي دو شاعر از اهم موارد بود که در زير به آنها اشاره ميشود و به آنچه در مـورد شـرف الدين بغدادي محتمل است ، نيز اشاره اي شده است .