Abstract:
مساجد از جمله نهادهای فرهنگی- ارتباطی حائز اهمیت هستند که نقش بی بدیلی و ارزنده ای را در جامعه اسلامی ایفا می نمایند. این نوشتار در صدد است تا اقدامات و فعالیت های سیاستی پیامبر مکرم اسلام (ص) به عنوان حاکم شریعت اسلامی را در نهاد مسجد - که نمایانگر و بیانگر ظهور و بروز ایشان در این پایگاه دینی است- مورد واکاوی و مداقه قرار دهد. بدین منظور اقدامات سیاستی پیامبر اکرم (ص) مانند تاسیس نهاد فرهنگی مسجد، عزل و نصب امامان جماعت، تعیین مسجد به مثابه جایگاه طرح مسائل علمی- آموزشی، بسیج اجتماعی مسلمانان (تجییش جیوش مسلمین) در مسجد، استقرار مسجد به مثابه ی پایگاه وحدت و همبستگی مسلمانان، خبر رسانی و اطلاع دهی به مسلمانان از طریق مسجد و مددکاری اجتماعی مسلمانان در مسجد حاکی از نقش فعال پیامبر اکرم (ص) در حوزه نهاد فرهنگی-ارتباطی مسجد می باشد. از منظر نویسنده اقدامات مذکور نشان دهنده این مطلب است که حاکم اسلامی وظیفه ی هدایت جامعه به سوی رشد، فلاح و شکوفایی استعدادهای نهفته و عظیم انسانی را بر عهده دارد. بدین منظور -برای هدایت جامعه اسلامی به سوی اهداف متعالی- اقتضا می کند که پیامبر (ص) در زمان خود به صورت مستقیم - و برخی موارد غیر مستقیم- در شوون فرهنگی جامعه (به ویژه از مجرای نهاد مسجد) دخالت نمایند تا مسلمانان را به سر حد مقصود و مطلوب برسانند.
Mosques including important communication and cultural institutions that play valuable and alternative role in Islamic society. This article seeks to analyze policy actions of the Prophet Muhammad (PBUH) as Islamic Sharia governor the mosque - which he represents and reflects the emergence of a religious base- For this purpose، the policy actions of the Prophet (PBUH) as The establishment of cultural institution mosque، removal and installation of imams، Determining the mosque as a place of scientific and educational issues، social mobilization Muslims in the mosque، The establishment of the mosque as a base of unity and solidarity of Muslims، Informing the Muslims through the mosque Muslims through mosques، and social working to Muslims in the mosque، Suggests an active role of the Holy Prophet (PBUH) in the field of cultural-communication institution mosque. From the perspective of the author these actions reflects the fact that the Islamic governor is responsible for guiding society towards the growth، Falah and development of his talents and massive human. For this purpose -Guiding Islamic community to the Great objectives- Demands that the Prophet (PBUH) in his time directly - and in some cases indirectly- other intervene in the cultural aspects of society (especially through the mosque) to Achieve Muslims to the extent of purpose and favorable Status.
Machine summary:
بدين منظور -بـراي هـدايت جامعـه اسلامي به سوي اهداف متعالي- اقتضا مي کند که پيامبر (ص ) در زمان خود به صورت مستقيم - و برخي موارد غير مستقيم - در شوون فرهنگي جامعه (به ويژه از مجراي نهاد مسجد) دخالت نمايند تا مسلمانان را به سر حد مقصود و مطلوب برسانند.
به عبارت ديگر مسجد در زمان پيامبر (ص ) کهن ترين دانشـگاه اسـلامي و پايگاه اساسيترين تعليمات در تاريخ اسلامي به شمار مي رفته است که حضـرت ختمـي مرتبـت در راستاي نگاه آموزشي، تعليمي و تربيتي يا خود به طور مستقيم مباحث آموزشي در مسجد را بر عهده مي گرفتند يا اين امر تحت نظارت و سرپرستي کساني بود که پيـامبر (ص ) آنهـا را بـراي ايـن امـر تعيين مي کردند.
ابن عبـاس در اين زمينه مي گويد: « مردي از رسول خدا (ص ) پرسيد: کدام عمل برتر است ؟ پيـامبر (ص ) فرمـود: به ياد خدا بودن و اين پاسخ را سه بار تکرار نمـود؛ آنگـاه فرمـود: هـر گروهـي کـه در خانـه اي از خانه هاي خدا گرد آيند تا کتاب خدا را فرا گيرند و درباره ي دانشهاي قرآني با يکـديگر بـه بحـث و گفتگو پردازند تا آنگاه که به اين کار مشغولند ميهمانان خدا به شمار مي آيند و فرشتگان بـا بالهـاي 18 خود بر چنين گروهي سايه ي رحمت مي افکنند.
بدين گونه که تازه مسلمان با ورود به مسجد احساس غربت و تنهايي نکند و خود را پس از اسلام آوردن و بيعت با پيامبر در جرگه ي مسلمين بداند بدين خاطر پيامبر اين عمـل را کـه داراي جنبه هاي اجتماعي و سياسي است و نشان از يکپاچگي مسلمانان و هماهنگي آنان با حکومت دارد، در مسجد و با حضور اصحاب انجام مي داد.