Abstract:
گسترش فعالیت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیعیان با تسلط آل بویه بر بغداد مرکز خلافت عباسی رونق گرفت و سقوط آل بویه نیز مانع ادامه این روند نشد. هم زمان با حاکمیت سلجوقیان و تکاپوهای خوارزمشاهیان این فرآیند شتاب گرفت. به نظر می رسد روند رو به رشد کشمکش های سیاسی - نظامی پس از سقوط غزنویان میان سلجوقیان و سپس خوارزمشاهیان با خلافت عباسی، زمینه های بسیار مناسبی را برای رشد فعالیت های همه جانبه شیعیان در این محدوده زمانی فراهم ساخته است.
استقرار مدارس دینی، نگارش آثار متعدد در زمینه فقه و تفسیر، ظهور اندیشمندان شیعی، حضور شیعیان در دیوانسالاری ترکان، حتی در مقام وزارت و توجه ویژه سلاطین ترک و خلافت عباسی به نقش و جایگاه شیعیان در تعیین معادلات سیاسی در آن مقطع زمانی، از نکات مورد بررسی و یافته های این مقاله است.
فرق مختلف شیعه در روابط متقابل خوارزمشاهیان و خلافت عباسی نقش موثری را ایفاء می کنند. این موضوع، به دلائل متعدد در دوره ی رویارویی سلطان محمد خوارزمشاه و خلیفه عباسی الناصر از اهمیت زیادی برخوردار می شود. صرف نظر از شیعیان اسماعیلی که در کنار خلافت و در برابر خوارزمشاهیان قرار می گیرند، سایر شیعیان در هردو طرف دارای نقش تعیین کننده ای هستند.
Expansion of political، social and cultural center of the Abbasid caliphate in Baghdad Shiite domination of Buwayhid flourished and continued to fall in the process was also hampered Buwayhid. By the time of the Seljuk rule Tkapvhay Kharazmshahiyan This process was accelerated.
Seems to be a growing political conflict After the fall of the Ghaznavid and Seljuk military Kharazmshahiyan the Abbasid Caliphate، the areas suitable for development activities at this time Shiite، has provided comprehensive. Establishment of religious schools، writing several works on jurisprudence and interpretation of Shiite scholars، Shiites in Turkish bureaucracy، even in official Turkish Sultans and Abbasid Caliphate، and special attention to the role of the Shia in the political equations in the time، The point of this article is to review and findings.
Various Shia sects، and the interrelationships of the Abbasid Caliphate Kharazmshahiyan play an effective role. The issue، for various reasons in the face of the Abbasid Caliph al- Nasser Sultan Muhammad Kharazm is important.Regardless of which side of the Ismaili Shia Muslim caliphate and to be Kharazmshahiyan Ygrnd، other Shiites both have leading roles are.
Machine summary:
com نقش تشيع در تعيين روابط سلطان محمد خوارزمشاه و خليفه عباسي چکيده گسترش فعاليت هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي شـيعيان بـا تسـلط آل بويـه بـر بغـداد مرکـز خلافت عباسي رونق گرفت و سقوط آل بويه نيز مانع ادامه اين روند نشـد.
نقش تشيع در تعيين روابط سلطان محمد خوارزمشاه و خليفه عباسي اوضاع عمومي شيعيان و فعاليت هاي آنان در قـرون ٥ و ٦ هجـري و بخـش زيـادي از دوره ي سلجوقي و خوارزمشاهي به لحاظ زماني مشترک است و فقط حوزه ي جغرافيايي آنان متفـاوت بـوده است ، از ايـن رو شـناخت وضـعيت شـيعيان و نقـش و جايگـاه آنـان در دوره خوارزمشـاهي ارتبـاط مستقيمي با شناخت آن در دوره سلجوقي دارد و مستلزم بازگشت به دوره ي قبلي و مطالعه ي نقـش شيعيان در عصر سلجوقي است .
فقدان يگانگي دولت خوارزمشاهي در دوره ي حکومت سلطان محمـد؛ بـه لحاظ نقطه نظر سياسي و فکري و آشفتگي در زمينه ي توسل به انديشه اي بخصوص و گرفتـاري و حيرت در اين زمينه از ويژگيهاي دولت او است ١٥، اما مولف مقاله ي مکتب اعتزال خوارزم در روزگار خوارزمشاهيان چنين اعتقادي ندارد و به نکات قابل توجهي در زمينه رشد فکر و انديشـه در حـوزه و قلمرو آنان اشاره دارد.
که موارد ياد شده ٣٧، توسط منابع همان عصر مـورد تائيـد قـرار گرفتـه اسـت ، از جملـه جويني با اشاره به وجود روابط غير دوستانه خليفه الناصر با سلطان محمد، به سفر حج مادر حسن نو مسلمان و هم زمان کاروان حجاج خوارزم و تقدم عمدي کاروان اسماعيليان سابق ، بر کاروان خوارزم در عراق و پيشي گرفتن آنان به امر خليفه ، پرداخته و آن را از عوامل عميق شدن کينه ها ميداند.