Abstract:
عدالت به عنوان یکی از مسائل پایدار فلسفه سیاسی از زوایای مختلفی قابل بحث و نظریه پردازی است. چه هنگام نظریه پردازی در باب عدالت و چه هنگام خوانش آراء اندیشمندان درباره این مفهوم، معناشناسی عدالت یا به عبارتی تصور معنایی که به هنگام کاربست این واژه به وجود می آید از یک سو و حیطه های وجودی که عدالت در آنها معنادار است از سوی دیگر، از مسائل آغازین و مهم عدالت پژوهی به شمار می رود. این نوشتار در صدد است تا با توصیف و تحلیل آراء امام خمینی(ره) در این باره و به طور مشخص در نسبت با چهار مفهوم «توازن»، «تساوی»، «استحقاق» و «وضع شیء فی موضعه» که همواره در طول تاریخ عدالت پژوهی ملازم مفهوم عدالت بوده اند، به معناشناسی ایشان درباره عدالت و همچنین حیطه های وجودی که از دید ایشان مفهوم عدالت در آن معنادار است، دست یابد. آراء امام خمینی(ره) گویای این خواهد بود که تمامی معناشناسی های عدالت که متناظر با مفاهیمی چون توازن، تساوی و استحقاق ارائه شده است، به معنای «وضع شیء فی موضعه» باز می گردد. همچنین، روشن خواهد شد که عدالت به ویژه با معنای یادشده، از دید ایشان در چهار حیطه تکوین الهی، تشریع الهی، حیات درونی انسان و حیات اجتماعی انسان، معنادار است.
Machine summary:
"wellbeing میآید که آیا ابتناء برابری بر شأن یا لحاظی که کانت ، یا متأخرانی چون نوزیک (٢٠٠١,see: Nozick) به عنوان لحاظ مرتبط با موضوع برابری شناسایی کرده اند، میتواند ضامن بهروزی افراد باشد یا خیر؟ رالز با این که درون سنت لیبرالی حرکت کرده و اصول عدالت خود را در گام اول بر اساس تضمین آزادی برابر بنا کرده است ، اما با این حال میپذیرد که «چون نابرابری بیش از حد درآمد به نابرابری در قدرت و سلطه میانجامد و تمرکز قدرت اجتماعی هم مانع آزادی و برابری فرصت ها است ، پس حکومت باید برای رعایت این حد دخالت کند» (بشریه ١٣٩٠، ١٣٩٠: ١٢٣-١٢٢).
در واقع این وضعیت های مختلف است که نحوه اختصاص استحقاق به مستحق را تعیین میکند و در حقیقت سؤال اصلی این سؤال است که «در چه موضعی چه کسی استحقاق چه موهبت ، پاداش ، مجازات یا منصبی را دارا است ؟»؛ به عنوان مثال استحقاق یک فروشنده در شرایط بحران با استحقاق او در شرایط وفور نعمت از حیث میزان تسلطی که بر دارایی و انتقال آن دارد، چه تفاوتی پیدا میکند؟ در اندیشه امام (ره ) گرچه شاید تعاریف ایشان از عدالت بیش از آنکه بر وضع اشیاء در موضع خودشان باشد، بر مفاهیمی نظیر اعتدال و حد وسط متمرکز است ، اما به روشنی میتوان دریافت که لایه عمیق تر معناشناسی امام (ره ) نیز همچون بسیاری عدالت پژوهان به ویژه در اندیشه اسلامی همین معنای اخیر است ."